O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug'bek nomidagi

135-rasm. Kalamushning siydik-tanosil sistemasi: A-erkagi; B-urg’ochisi: 1-buyrak; 2-siydik yo'li; 3-siydik pufagi; 4-buyrak usti bezi; 5-urug’don; 6-urug’don o'sig’i; 7-urug’ yo'li; 8-urug’ pufagi; 9-prostata bezi; 10-kuperov bezi; 11-jinsiy olat; 12-tuxumdon; 13-tuxum yo'li; 14-tuxum yo'lining voronkasi; 15-bachadon shoxi; 16-bachadon; 17-qin; 18-sidik tanosil teshigi.

Urg’ochisining jinsiy organlari boshqa barcha umurtqali hayvonlardagidek, juft tuxumdonlardan iborat. Uning shakli yapaloq va usti notekis (g’adir-budur) bo'lib buyraklarga yaqin yerda joylashgan. Juft ingichka tuxum yo'lining keng voronkasi har qaysi tuxumdonga yaqin yerda qorin bo’shlig’iga ochilgan. Ularning qarama-qarshi uchlari kengayib, qalin devorli bachadon shoxiga aylanadi. O'ng va chap bachadon shoxlari toq va uzunchoq qinga ochiladigan bachadonga qo'shiladi. Qinning orqa uchi dag’lizcha, ya'ni siydik-tanosil kanaliga aylanadi, chunki unga siydik pufagi ham pastki tomondan ochiladi. Nihoyat qin daxlizi siydik-tanosil teshigi bilan tashqariga ochiladi (135-rasm).

Ishning bajarilishi.
Kalamushning tashqi tuzilishi bilan tanishib, har bir organ tuzilishini o'rganiladi va quyidagi rasmlarni albomga chizib olinadi.
1. Ichki organlarning umumiy joylashishi.
2. Siydik-tanosil organlari.
3. Qon aylanish sistemasining sxemasi.
Nazorat savollari:

1. 
   Sutemizuvchilarning tashqi tuzilishi qanday?
   
2. 
   Kalamushni yorish tartibini keltiring.
   
3. 
   Qon aylanish sistemasi tuzilishi qanday?
   
4. 
   Nafas olish organining tuzilishi qanday?
   
5. 
   Ovqat hazm qilish organining tuzilishi qanday?
   
6. 
   Ayirish organining tuzilishi qanday?
   
7. 
   Jinsiy organining tuzilishi qanday?
   

30 - аmaliy mashg’ulot. Sutemizuvchilar skeletining tuzilishi


Ob’yektning sistematik holati
Tip. Xordalilar – Chordata
Kenja tip. Umurtqalilar – Vertebrata yoki
Bosh skeletlilar – Craniata
Katta sinf. To’rt oyoqlilar – Tetrapoda
Sinf. Sut emizuvchilar – Mammalia
Turkum. Tovushqonsimonlar – Lagomorpha
Vakil. Tolay tovushqoni – Lepus tolai Pall.