O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug'bek nomidagi o'zbekiston milliy universiteti

Tovushlarning artikulatsiyasi uch faza-
dan iborat:
Boshlang'ich fazasi- ekskursiya, o'rta fazasi va oxirgi fazasi – 
rekursiya. Boshqacha aytganda tovushlarning talaffuzida nutq a'zolarining talaf-
fuzga tayyorlanish fazasi (ekskursiya), aytilish fazasi va nutq organlarining av-
valgi holatiga qisman qaytarish (rekursiya) fazasi mavjud. Artikulatsiya 
fazalarining qaytarilishi va rekursiya fazasining qisman qisqarishi tovush biri-
kmalarining talaffuzi uchun xarakterlidir. Xususan, affrikatlar ana shunday 
bo'linmas artikulatsiyaga ega bo'lib, ular portlovchi tovushlarning talaffuzidan 

---

- 34 - 
boshlanadi va sirg'aluvchi tovush bilan tugallanadi. Affrikatlarning talaffuzida 
bir ekskursiya va bir rekursiya mavjud. Boshqa undoshlar birikmalarning (masa-
lan: kr, pl, tr, st, el kabi) talaffuzida ikki ekursiya va ikki rekursiya fazalari 
mavjud va shu sababli ularni tovush birikmalari hisoblanadi.