O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi maktabgacha va boshlang’ich ta’lim metodikasi kafedrasi qarshi davlat universiteti tabiatshunoslik va uni o'qitish metodikasi fani bo'yicha m a ' ruzalarmatn I



Download 3,34 Mb.
bet37/99
Sana19.02.2022
Hajmi3,34 Mb.
#457282
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   99
Bog'liq
Tabiat. Metodika

O‘SIMLIKLARNING KO‘PAYISHI
1. Ko‘payish barcha tirik organizmlarning asosiy xususiyatlaridan biri hisoblanib, uning mohiyati o‘ziga o‘xshash nasl qoldirish xususiyatidir. Natijada har bir turning saqlanishiga, tiklanishiga va ko‘payishiga sabab bo‘ladi. Turlarni ko‘payishi hayotida ba’zi o‘simliklarda bir marta ayrimlarida bir necha marta bo‘lishi mumkin.
Ayrim bir xujayrali o‘simlilkar bir yilda bir necha marta ko‘paysa, ayrimlari ikki yilda, ayrim ko‘p yillik o‘simliklar - bambuk, agovalar hayotida bir marta ko‘payadi. O‘simliklarning ko‘payishini quyidagi turlari mavjud.
1. Vegetativ ko‘payish. 2. Jinsiy ko‘payish (generativ). 3. Jinsiz ko‘payish.
Vegetativ ko‘payish. Vegetativ ko‘payishda yangi organizm vegetativ organlarning va vegetativ xujayraning hisobiga hosil bo‘ladi. Vegetativ ko‘payish tabiatda keng tarqalgan bo‘lib, bir xujayrali organizmlarda xujayraning teng ikkiga bo‘linishi, ko‘p xujayrali suv o‘tlarida tollomini bo‘linishdan, zamburug‘larda mitseylining bo‘linishdan hosil bo‘ladi.
Ko‘p yillik gulli o‘simliklarda vegetativ ko‘payish kurtakdan, ildizdan, poyadan, bargdan va ularning metamorfozidan vujudga keladi. Tabiatda gulli o‘simliklar: itburun, pechak kabi o‘simliklar ildizlar vositasida, lola, liliya, chesnok, piyoz kabilar piyozboshlar vositasida qulupnay, ayiqtovon, g‘ozpanja kabi o‘simlilklar poyalari, kartoshka tuganaklari vositasida ko‘payadi.
Vegetativ usulda ko‘payuvchi o‘simlilkarning ko‘pchiligi qishloq xo‘jaligi ekinlari orasida begona o‘t hisoblanadi.
Payvandlash mevali o‘simlilkarni yaxshi navlik xususiyatini saqlab turuvchi asosiy vegetativ ko‘paytirish usulidir. Masalan: Olma, nok, shafttoli, gilos kabi o‘simliklar payvandlash yo‘li bilan ko‘payadi.
O‘simliklarning yovvoyi turlariga madaniy navlarni payvandlash asosida ularnig sovuqqa va kasallikka chidamliligi ortiriladi. Payvandlash 2 turga bo‘linadi: 1. Kurtak payvand. 2. Qalamcha payvand. Kurtak payvandda payvandtak Т shaklida kesilib unga kurtak o‘tkaziladi. Qalamcha payvandning 100 dan ortiq tur mavjud bo‘lib, qalamcha 3-4 ta kurtakka ega bo‘lishi kerak. Payvandlashda bir turdagi o‘simliklar tezda tutib ketadi. Masalan: Sibir olmasini, o‘rmon olmasi bilan payvandlash.
Har xil oilaga kiruvchi o‘simliklarni payvandlashda ham yaxshi natijalar olingan. Masalan: michurin limon va nokni payvandlab uni doimiy yashil rangda bo‘lishiga olib keladi. N. V. Sitsin akatsiyaning ildiziga no‘xotni payvand qilgan. Respublikamizda yantoq ildiziga tarvuz urug‘ini ekib undan hosil olish mumkin.

Download 3,34 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   99




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish