O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta maxsus ta’lim vazirligi Jizzax viloyat kasbiy ta’limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi

oshirish uslublari
Qish mavsumlarida ishlatiladigan dizel yonilg‘ilari bug‘lanuvchanlik
va qovushoqlik xususiyatlari bo‘yicha amaldagi me’yorlarni
qoniqtirishi bilan birga, odatda, kichik (40 atrofida) setan soniga
ega bo‘ladi. Bunga ko‘ra, yonilg‘ining o‘z-o‘zidan alangalanishini
yaxshilashning maxsus uslublarini qo‘llash zarurati paydo bo‘ladi.
Setan sonini oshirish ikki usulda amalga oshiriladi: yonilg‘iga
kimyoviy tarkiblar ta’siri va maxsus qo‘shilmalar qo‘shish yo‘li
bilan.
Setan sonini, yonilg‘iga tarkibida kislorod atomlari bo‘lgan
maxsus qo‘shilmalar qo‘shib, sezilarli darajada oshirish mumkin.
Bunday qo‘shilmalar sifatida organik peroksidlar, azot kislotasining
murakkab efirlari (etilnitrat, izoprapilnitrat) va boshqalardan
foydalaniladi. Bu qo‘shilmalar silindrga yonilg‘i bilan birgalikda
purkalib, ular kuchli oksidlovchi sifatida alangalanish oldi reaksiyalarini
paydo bo‘lishi va rivojlanishini tezlashtiradi, buning natijasida
butun alangalanish oldi jarayoni tezlashadi.
3. 5. Dizel yonilg‘isining xiralashish va qotish harorati
Havo haroratining pasayishi natijasida dvigatel ta’minlash
tizimining bak-yuqori bosimli nasos uchastkasida yonilg‘i uzatish
jarayoni buzilishi mumkin. Yonilg‘i uzatish tartibining buzilishi
va hatto butunlay to‘xtab qolishi yuqori haroratlarda eriydigan uglevodorodlarning,
birinchi navbatda, normal parafinlarning kristallanishi
tufayli vujudga keladi. Qattiq kristall fazalarning miqdori
ortadi. Parafin kristallari kattalashadi va kristall karkas hosil qiladi,
natijada yonilg‘i harakatlanish xususiyatini yo‘qotadi.
Kristallanuvchi uglevodorodlar karkaslarining hosil bo‘lishi
natijasida neft mahsulotlarining harakatlanuvchanlik xususiyatini
yo‘qotishi qotish deyiladi.
Qotish holati vujudga kelmagan taqdirda ham, yonilg‘i tarkibidagi
mavjud mayda kristallarning yonilg‘i filtrlariga o‘tirib qolishi
natijasida dvigatelga yonilg‘i yetkazib berilishi to‘xtab qoladi. Shu
sababli dizel yonilg‘ilari bo‘yicha standartlarda yonilg‘i tarkibidagi
uglevodorodlarning kristallana boshlanishini (xiralashish harorati)
va yonilg‘i harakatlanuvchanligining yo‘qolishini (qotish harorati)
tavsiflovchi ko‘rsatkichlar kiritilgan.