O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta maxsus ta’lim vazirligi Jizzax viloyat kasbiy ta’limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi

Xiralashish harorati bu, tarkibida suv bo‘lmagan tiniq dizel
yonilg‘isini sovitish jarayonida yonilg‘ining loyqalanishining
(xiralashishi) dastlabki belgilari kuzatiladigan haroratdir. Bunda
yonilg‘ining faza bo‘yicha bir jinsliligi yo‘qoladi. Yonilg‘ini xiralashishiga,
yuqorida aytib o‘tilganidek, past haroratlarda yonilg‘i
tarkibidagi yuqori haroratlarda eriydigan uglevodorodlar kristallarining
paydo bo‘lishi sabab bo‘ladi. Yozgi dizel yonilg‘ilari uchun
xiralashish harorati minus 5°C dan, qishki yonilg‘ilar uchun minus
25°C–minus 30°C dan yuqori bo‘lmasligi kerak. Agar yonilg‘i
tarkibida suv bo‘lsa, u 0°C dan minus 1°C gacha haroratdayoq xiralasha
boshlaydi.
3. 6. Dizel yonilg‘isining bug‘lanuvchanligi
Dizel yonilg‘isi optimal bug‘lanuvchanlikka ega bo‘lishi lozim.
Yonilg‘ini havo bilan aralashishi uchun yonilg‘i bug‘lanishi lozim.
Yonilg‘ining purkalishi qanchalik yaxshi bo‘lsa (yonilg‘i qanchalik
mayda purkalsa), bug‘lanish sirti shuncha ortadi. Bundan
tashqari, yonilg‘ini to‘zitilishidagi tomchilar diametrining
kichiklashishi ularning qizish tezligini oshiradi. Buning natijasida
purkash sifati ortishi bilan birga, purkalayotgan yonilg‘ining
bug‘lanish tezligi ortadi.
Bug‘lanuvchanligi yomon bo‘lgan va yuqori haroratda qaynaydigan
yonilg‘i ishlatilganida, bug‘lanish tezligi shu darajada sust
bo‘lishi mumkinki, bunda yonilg‘i gaz holatiga o‘tishga ulgurmaydi
va buning oqibatida to‘la yonmaydi.
3. 7. Dizel yonilg‘isining kimyoviy tarkibi
Neftni haydash usuli bilan olinadigan, tarkibida oltingugurt birikmalari
kam bo‘lgan dizel yonilg‘ilari yuqori kimyoviy turg‘unlikka
ega bo‘ladi. Shuning uchun ular uzoq saqlanganida (besh yil
va undan ortiq) va dvigatel silindrlarida ishlatilganida bug‘lanish
jarayoni boshlangunga qadar o‘z xususiyatlarini o‘zgartirmaydi.
Bu sharoitlarda tarkibida ko‘p miqdorda olefinlar va merkaptanlar
bo‘lgan dizel yonilg‘ilarigina o‘z xususiyatlarini sezilarli
darajada o‘zgartiradi. Bunday yonilg‘ilarni tashish va saqlashda
olefinlarning oksidlanishi natijasida smola miqdori ortib ketadi va
filtrlar hamda forsunka to‘zitkichlari ignalariga o‘tirib, ta’minlash
tizimining normal ishlashiga to‘sqinlik qiladi, yonish kamerasiga
tushishi esa qurum hosil bo‘lishini kuchaytiradi