O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali

TAJRIBA NATIJALARINI UMUMLASHTIRISH
Nasosning ishlab chiqarishi (uzatishi) (m³s); bunda Q¹ –suv o‘lchagich shishadan aniqlangan suv hajmi, dm yoki l .
τ – o‘lchash davomiyligi, s
Nasos quvvati
(8.3)
V- kuchlanish, V
J- tok kuchi, A
Nasosning FIKi quyidagi formulada aniqlanadi.
, bundan: (8.4)
Bunda: Q – ishlab chiqarishi ( nasosning uzatishi), m³/s
ρ – suyuqlik zichligi, kg/m³;
g- erkin tushish tezlanishi, m/s²;
N- nasos hosil qilayotgan suvning to‘la oqimi.
Q-N, Q-η, Q-H grafiklari tuzilishi bilan ish tugatiladi.
8.1-jadval

№	Aylanish lar soni ay/min	O‘lchash davomiy-ligi s	Suv miqdori dm^3	Napor RM		Siyraklashishi RV		To‘la oqim N	quvvat kVt	FIK %
				yoki mm.rt. st.	m.v. st.		m.suv. st
	n		Q	RM	HM	PC	HB	H	N
1
2

Har bir uzatishda (Q) 3 marta o‘lchanadi va jadvalga o‘rtacha qiymat kiritiladi.

8.3- rasm. Qurilmani o'rganishga oid sxema.


1. Ventillar; 2. Vakuummetr; 3. Nasos; 4. Suv o‘lchov shishasi; 5. Sarf baki;
6. Klapan; 7. So‘ruvchi quvur; 8. Haydovchi quvur; 9. Manometr;
10., 12. Boshqaruv ventillari; 11. O‘lchov idishi; 13. Tushirish ventili.
Nazorat savollari:

6. 
   Markazdan qochma nasosni shemasi bo‘yicha tuzilishini tushintiring?
   
7. 
   Markazdan qochma nasoslarni tavsiflang?
   
8. 
   Nasoslarda hosil bo‘ladigan so‘rish balandligi va kavitatsiya hodisasini tushuntring?
   
9. 
   Nasos hosil qilayotgan napor tushunchasi deganda nimani tushunasiz?
   
10. 
    Markazdan qochma nasoslarning taxminiy ish xarakteristikasini chizing va unga izoh bering?
    
11. 
    Markazdan qochma nasoslarning asosiy ko‘rsatkichlarini uning ishchi g‘ildiragining aylanish soniga bog‘liqligini izohlab bering?
    

Mustaqil ta’lim mashg’ulotlari
Tavsiya etilayotgan mustaqil ishlarning mavzulari:
(mavzular kengaytirilishi mumkin)

1. 
   Suyuqliklarda gidrostatik bosim kuchi, suyuqlikning muvozanat holatining differensial tenglamasi (Eyler tenglamasi) haqida.
   
2. 
   Yupqa va egri devorlarga ta’sir etuvchi bosim kuchi.
   
3. 
   Gidrodinamik bosim suyuqlik kinematikasining asosiy tushunchasi. Harakat turlari va harakat usullari. Suyuqlik bosimini o’rganish uslubi.
   
4. 
   To’liq oqim uchun Bernulli tenglamasi va to’liq energiya suyuqliklarda, quvurlarda yo’qotilishi haqida.
   
5. 
   Oddiy va murakkab quvurlarni gidravlik hisoblash usullari. Kesimi har xil shakldagi quvurlarning hisoblash usullari.
   
6. 
   Hajmiy gidropnevmoyuritgichlar va gidropnevmouzatmalar haqida, hajmiy gidroyuritgichlarni kelib chiqishiga qarab klassifikatsiyalari.
   
7. 
   Taqsimlash, tekshirish va boshqarish uskunalari, qurilmalarning asosiy turlari (drosellar, zolotnikli, jo’mrakli, klapanli), qo’llanish sohasi, ularning tuzilishi va ishlatish prinsiplari.
   
8. 
   Suyuqliknning teshik va naychalardan oqib chiqishi.
   
9. 
   Dinamik nasoslarning tavsiflari. Nasoslarda kavitasiya jarayonlari.
   
10. 
    Xajmiy nasoslarning tavsiflari. Nasoslarning iqtisodiyot tarmoqlaridagi ahamiyati.
    
11. 
    Gidropnevmoyuritmalarning geologiya va konchilik tarmoqlaridagi o’rni.
    
12. 
    Gidroakkumlyatorlarning tuzilishi va ishlash prinsipi.
    
13. 
    Gidrostatikaning asosiy tenglamasi
    
14. 
    Gidrostatik bosim kuchining tekis sirtga ta’siri
    
15. 
    Suyuqlik kinematikasi to’grisidagi asosiy tushunchalar.
    
16. 
    Ideal va real suyuqliklar uchun Bernulli tenglamasi.
    
17. 
    Bernulli tenglamasining geometric va energetic mohiyati.
    
18. 
    Gidrostsika asosiy qonuning texnikada qo’llanilishi.
    
19. 
    O’zgarmas tezlansh bilan harakatlanuvchi idishdagi suyuqlikning muvozanati.
    
20. 
    Laminar va turbulent harakatlar uchun bosimning yo’qolishi.
    
21. 
    Gidromashinalar haqida umumiy tushunchalar. Nasoslarning asosiy parametrlari
    
22. 
    Markazdan qochma nasosning tuzilishi va ishlash prinsipi
    
23. 
    Markazdan qochma nasosning tavsifi va nasos qurilmasi.
    
24. 
    Diafragmali, shesternyali va plastinkali nasoslarning tuzilishi va ishlash prinsipi.
    
25. 
    Gidroyuritmalarning tuzilishi va ishlash prinsipi.