O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti «biologiyа» kafedrasi

Muhokama uchun savollar: 

---

32 
1. Immigratsiya gastrulasi nima? 
2. Invaginatsiya gastrulasi- chi? 
3. Epiboliya nima? 
4. Delyaminatsiya nima?
5. Mezoderma umurtqali va umurtqassiz hayvonlarda qanday hosil bo‘ladi? 
2-savol bayoni: 
Organogenez davri. Lantsetnikda o‘q organlarining rivojlanishi. Embrion 
qavatlari hosil bo‘lganidan keyin embrional rivojlanishning uchinchi, hammadan uzoq, davom 
etadigan davri boshlanadi, bu davrda hayvonning to‘qima va organlari shakllanadi. 
hayvonlarning har bir tipi organlarining o‘ziga xos tarzda tuzilishi va rivojlanishi bilan 
ta‘riflanadi. quyida organogenez lantsetnik misolida tasvirlangan. 
Xordalilar embrionlarida organogenez mezoblast ajralib chiqishi bilan bir vaqtda 
boshlanadi. Lantsetnikda gastrula paydo bo‘lganidan keyin u cho‘ziladi. Birlamchi og‘iz
bo‘lgan joy embrionning orqa uchi bo‘lib qoladi. Gastrulyatsiyadan keyin tez orada tana 
bo‘ylab o‘tadigan orqa ektodermaning kambargina tilishi qalin tortib, nerv sistemasining 
boshlang‘ichi medullyar yoki nerv plastinkasini
 
hosil qiladi. Plastinka asta-sekin chuqur botib, 
qayriladi va ichida kavak—nevrotsel qoladigan nerv nayini hosil qiladi. Medullyar plastinka 
ajralib qolganidan keyin yuza hujayralar qatlami teri ektodermasi — teri tashqi qatlami— 
epidermisning boshlang‘ichi bo‘lib qoladi. Shu bilan bir vaqtda entoderma differyontsiatsiyalanib 
chiqa boshlaydi. Dorsal qismining ikki yonidan mezoblastni vujudga keltiradigan ikki qator 
xaltachalar dumbayib chiqadi. Entodermaning orqa qismi ham ajralib chiqib, uzun tortmaga 
aylanadi, bu —xordaning boshlang‘ichidir. U nerv nayi ostida turadi. Entodermaning qolgan qismi 
xordaning boshlang‘ichini ajratib chiqarganidan keyin tutashadi va ichak entodermasini, ya‘ni hazm 
nayi va unga doir qismlarning boshlang‘ichini hosil qiladi. 
Mezodermal xaltachalar bosh tomondan dum tomonga qarab ma‘lum tartib bilan 
vujudga keladi. Ular vyontral yo‘nalishda o‘sa borib, teri ektodermasi bilan ichak 
entodermasi orasiga suqilib kiradi va pirovard natijada ularni bir-biridan tamom ajratib 
qo‘yadi. Ayni vaqtda mezoblast ikki bo‘limga ajraladi. Uning dorsal bo‘limi (nerv nayi bilan 
xordaning ikki yonida joylashgan qismi) segmentlarga — somitlarga bo‘linganicha qoladi. 
Vyontral bo‘limi segmentaqiyasini yuqotadi va ichak nayining ikki yonida yotadigan yaxlit yon 
plastinkasini hosil qiladi. 
Har bir somit differyontsiatsiyalanib, to‘rtta boshlang‘ichni hosil qiladi: a) 
muskulaturani paydo qiladigan miotom,