O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona davlat

Nazariy siyosiy ong – bu siyosiy xarakterga ega bo’lgan turli xildagi g’oyalar, kontseptsiyalar, qarashlardir. Uning belgilari, yaxlitlik, sistemalashganlik, bashorat qilishga qobiliyatlilik.
Mazkur ong fan va u yoki bu ijtimoiy qatlamlarning qarashlari bilan chambarchas bog’langandir.
Siyosiy nazariyalar va taplimotlarda quyidagi muammolarni tadqiq etish maqsad qilib qo’yiladi: a) siyosatning ma’no-mazmunli ko’rinishlari; b) qonuniy siyosiy tendentsiyalar va jarayonlar; v) ularni keltirib chiqaradigan sabablar; g) siyosiy pozitsiyaning real yo’li; d) qonunchilik, ma’muriy va sud organlari tomonidan qabul qilinadigan qarorlarning haqiqiy va kelajakda sodir bo’ladigan oqibatlari.
Nazariy siyosiy ongning xususiyati – uning iqtisodiy, huquqiy, harbiy-strategik va boshqa reallik bilan chambarchas bog’liqligidir. Siyosiy ongning ushbu shakli siyosiy nazariyalarning kerakli siyosiy dasturlar, deklaratsiyalar va doktrinalar bo’lib shakllanganligi bilan ham farq qiladi.
Amaliyotga joriy etiladigan ushbu dasturlar, deklaratsiyalar va doktrinalar siyosiy ongni siyosatning yetakchi elementi sifatida mustahkamlab qo’yadilar. Siyosiy munosabatlar va siyosiy institutlar, tashkilotlar va muassa-salarning xarakteri o’z navbatida bu elementga bog’liqdir.
Nazariy ong darajasi va shaklida siyosatni anglash quyidagi imkoniyat-larni yaratadi:
a) uning muhim maqsadlari, ham fundamental (strategik), ham kundalik (taktik) vazifalarni belgilash va hal etishga;
b) ularga erishishning vosita va usullarini aniqlashga;
v) dolzarb muammolarni hal qilishda tashkiliy-siyosiy jihatdan ta’min etishning yo’nalishlari va yo’llarini aniqlab olishga;
g) siyosiy qarorlar va maqsadli dasturlarning bajarilishi ustidan sotsial nazoratga kontseptual yondashuvlarni ishlab chiqishga;
d) amaliy tajribani hisobga olgan holda siyosatga tuzatishlar kiritishga imkon beradi.
Emperik siyosiy ong – bu bevosita amaliyotda, siyosiy jarayonda alohida kishilarning, mayda va yirik sotsial birliklarning jonli ishtirok etishlariga asoslangan siyosiy ong darajasi va shaklidir. U nazariy siyosiy ongning zamini bo’lib xizmat qiladi.
Emperik siyosiy ong – siyosiy voqelikni hissiyotlar, tasavvurlar, illyuziyalar, kechinmalar shaklida aks ettiradi. U birinchidan, ommada siyosat va siyosiy arboblarga nisbatan jamoatchilik fikrini shakllantirish uchun ozuqa bo’lib xizmat qiladi. Ikkinchidan, jamiyat siyosiy madaniyatining ma’naviy negizi bo’lib xizmat qiladi.
Siyosiy ong ijtimoiy siyosiy ong va oddiy (kundalik) ong daraja va shakllariga ham egadir.