O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti r. J. Tojiev, R. X. Mirsharipov

Suv shimuvchanlik
– materialning o’ziga suv shimdirish va uni 
saqlab turish qobiliyati. Suv shimuvchanlik darajasi namunaning suvga 
to’yingan massasi va mutlaqo quruq holatdagi massasining ayirmasi 
bilan aniqlanadi. Agar ko’rsatilgan farq namuna hajmiga nisbatan 
olingan bo’lsa, hajmiy suv shimuvchanlik 
W
v
, 
agar bu farq quruq 
holdagi massasiga ko’ra bo’lsa, suv shimuvchanlik 
 
W
m 
 
bo’ladi.
Hajmi yoki massasiga ko’ra suv shimuvchanlik foizlarda 
ifodalanadi va quyidagi formulalardan hisoblab topiladi: 
W
v 
= [(
m
1
– 
m
) 
 
/
V
]·100% va
W
m 
= [(
m
1
– 
m
) 
 
/
m
] 100%
(1.5)
bu yerda: 
m
1 
– suvga to’yingan namuna massasi, 
m 
– quruq namuna 
massasi, 
V
– namunaning tabiiy holatdagi hajmi, sm
3
. 
Materiallarning suvga to’yinishi ularning asosiy xossalariga salbiy 
ta’sir qiladi: o’rtacha zichligi va issiqlik o’tkazuvchanligini oshiradi; 
mustahkamligini pasaytiradi. Material suv bilan oxirigacha to’yinganda, 
ya’ni materialni suvga to’la to’yingan holatdagi mustahkamligining 
pasayish darajasi 
suvga chidamliligi
deb ataladi.
 
Nam berish
– materialning atrofdagi havoga nam berish 
xossasidir. U atrofdagi havoning nisbiy namligi 60% va temperaturasi 
20°S bo’lganda bir sutkada material yo’qotadigan suv miqdori (standart 
namunaning massasi yoki hajmi bo’yicha foizlarda) bilan tavsiflanadi. 

---

15