O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti r. J. Tojiev, R. X. Mirsharipov

12.2.1. Qisqa tutashtirilgan rotorli asinxron dvigatellar 
Bu turdagi dvigatellarni elektr mandanta bevosita ulash mumkin, 
bunda harakat boshlangan davrda tok kuchi barqaror harakatdagi 
nominal tok kuchidan 4 - 6 marta yuqori bo’ladi. Maksimal yurgizish 
momenti o’zining kritik momenti M
kr
qiymati bilan cheklangan. Ishga 
tushirish davridagi o’rtacha yurgizish momenti M
ur
dvigatellar uchun 
berilgan katalog bo’yicha hisoblanadi.
Yurgizish davridagi o’rtacha moment karraligi quyidagicha 
aniqlanadi:
(12.9)
bunda K
yur
, K
m
– yurgizuvchi va maksimal momentlar karraligi. Elektr 
manbaidagi kuchlanish bo’yicha aniqlanadi. Kuchlanish nominal 
qiymatidan 85% gacha kamayganda, kran asbob-uskunalarini ishonchli 
ishlashga hisoblanadi va o’rtacha yurgizish momenti quyidagi 
bog’lanish bo’yicha aniqlanadi:
 
2
'
0,85
,
yur
nom
o r
M
M
K

(12.10) 
bunda M
nom
– dvigatelning nominal momenti. 
Qisqa tutashtirilgan rotorli asinxron dvigatellarning quvvati 1,4 
dan 37 kVt gacha, aylanishlar chastotasi 1000 va. 750 ayl/min va 
og’irligi 0,07 dan 5,300 kN gacha bo’ladi. Bular elektr tallar, kran-
balkalar, asta-sekin harakatlanuvchi ko’targichlarda va sekin yuruvchi 
kran mexanizmlarida ishlatiladi. 
12.2.2. Faza rotorli asinxron dvigatellar 
Faza rotorli dvigatelni ishga tushirish rotor zanjiriga kiritilgan 
rostlanuvchi aktiv qarshiliklar (reostat) yordamida bajariladi, bu esa 
boshlang’ich yurgizish momentini maksimal moment M
max
gacha 
yetkazadi. Dvigatel zanjiriga kiritilgan qarshiliklar qiymatiga bog’liq 
bo’lgan rotorning tezlanishi sun’iy xarakteristika (12.4-rasm) bo’yicha 
o’tadi.
'
1
(
),
2
o r
yur
M
К
K
K



---

161