O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti r. J. Tojiev, R. X. Mirsharipov

8.4. Rolikli konveyerlar 
Rolikli konveyerlar tekis, qirrasi chetga cho’kmaydigan yuklarni 
yoki yuklarni tekis tagli idishda (yashiklar, paketlar, qutilar, savatlar, 
bochkalar va boshqa shunga o’xshash yuklar) tashish uchun ishlatiladi. 
Rolikli konveyerlar (8.5 – rasm, a) tayanchli roliklar 1, stanina 2 va 
unga o’rnatilgan o’q 3 dan iborat. Ular tsexlar yoki omborlarda yuklarni 
turli yo’nalishda, bir rolikli konveyerlardan ikkinchisiga uzatadi. 
Gorizontal uchastkalarda yuklarni qo’l yordamida siljitiladi, qiya 
uchastkalarda esa yuklar o’z og’irliklari ta’sirida harakatlanadi. 
Kichik va o’rta o’lchamdagi konveyerlarning roliklari yukni butun 
eni bo’yicha yaxlit tashiydi. Agar yuk juda enli bo’lsa, u holda oralari 
ma’lum masofada qilib ikki rolik qo’yiladi. Eni katta rolikli 
konveyerlarning burilish uchastkalarida harakat qarshiligini yengish 
uchun ikkitadan rolik o’rnatiladi. 
Ularning afzalliklari: konstruqtsiyalari oddiy, ishonchli va xavfsiz 
ishlaydi. Kamchiligi: gorizontal uchastkada yukni qo’l yordamida 
siljitish zarurligi, qiya tekislikda tezlikning bir xil emasligi uning 
kamchiligiga kiradi. 

---

109 
8.5 – rasm. Rolikli konveyer. 
a) bir qatorli qo’zg’almas; b) ajratib biriktirilgan qo’zg’almas; 
 v) tsilindrik yuklar uchun qiya rolikli; g) trubalar uchun qiya rolikli; 
d,e) qo’zg’aluvchan.
Ayrim sanoat tarmoqlarida, ko’pincha, metallurgiya zavodlarining 
prokat tsexlarida rolikli konveyerlar gravitatsion qurilma emas, balki 
yuritmali qilib ishlatilmokda. Ular asosan gorizontal uchastkada 
ishlatilib, yakka yoki guruhiy harakatlanadi. Odatda, rolikli konveyerlar 
uzunligi 2…3 mm sektsiyalarda yig’iladi. 
Roliklar asosan po’lat quvur, harakatlanmaydigan o’q va 
podshipniklardan tashkil topadi. Roliklar diametri 55 dan 155 mm gacha 
va uzunligi 160 mm dan 1200 mm gacha qilib tayyorlanadi. 
Tayanch konstruktsiya (stanina) – to’g’ri va buriluvchi, bir va ikki 
qatorli, bir qancha ustun va bo’ylama sektsiyalardan tashkil topgan. 
Normal sektsiyalarning uzunligi 3000 mm gacha va ustunlar orasi 
1000…1500 mm gacha bo’ladi. Tayanch konstruktsiya roliklar bilan 

---

110 
birgalikda to’g’ri chiziqli (9.6-rasm, a) va egri chiziqli (9.6-rasm, b) 
rolikli konveyerlarning sektsiyasini tashkil etadi.