Oʼzbekiston respublikаsi oliy vа oʼrtа mаxsus tа'lim vаzirligi fаrgʼonа dаvlаt universiteti tаbiiy fаnlаr fаkulteti biologiyаyoʼnаlishi

4.2. Vitamin B₁₅ (Pangam kislota) ning tuzilishi, xossalari, biologik ahamiyati.

B₁₅ vitamin (pangam kislota) 1950 yilda ho’kiz jigarida bo’lishi aniqlangan edi. Keyinchalik bu modda ko’p o’simliklarning urug’laridan ajratib olinganligi sababli pangam (pan-hamma joyda, gam-urug’) kislota deb nomlandi.

Odamda modda almashinish jarayonini izdan chiqishi bilan bog’liq kasalliklarni davolashda pangam kislota qo’llaniladi. Bu preparat odamlarni jigarini yog’ bosganda va kislorod tanqisligi bilan bog’liq bo’lgan kasalliklarini davolashda qo’llaniladi.
Kimyoviy jihatdan pangam kislota glyukon kislotaning dimetil glitsin bilan hosil qilgan murakkab efiridir.
ОН
|
О=С
|
Н–С–ОН
|
НО–C–Н
|
Н–C-ОН
|
Н–C–О-НО
||СН₃
C Н₂–О–С–СНN
СН₃
Pangam kislota
Pangam kislota xolin, metionin va kreatinlarni biosintezida qatnashadi, u metil guruxlarni manbai sifatidagi ahamiyatga ega. U jigar, o’simlik urug’lari, hamirturush tarkibida bo’ladi.
Vitamin B₁₃ (Orot kislota) ning tuzilishi, xossalari, biologik ahamiyati.
Birinchi marta 1981 yil sigir sutidan ajratib olingan bu vitamin ayollar sutidan, ko’p hayvonlarning jigari va o’simlik mahsulotlaridan ham ajratib olingan. Ayniqsa achitqida orot kislotasi ko’p bo’ladi. Kimyoviy tuzilish jihatidan orot kislota 4-karboksiurasil hisoblanadi:
О
||

С

Н С-СН

О =С⁶₅⁴С-С=О

NН-ОН
Vitamin B₁₃ (orot kislota, 4-karboktsiurasil).
B₁₃ ning biologik ahamiyati uning pirimidin nukleotidlarini biosintezida muhim ahamiyatga ega eidi Vitamin va u bu jarayonda dastlabki mahsulot sifatida qatnashadi. Odam organizmini bir kecha kunduzdagi unga bo’lgan ehtiyoji 1-1,5 g ni tashkil qiladi. Odatda odamda orot kislotaga nisbatan tanqislik sezilmaydi. U organizmda asparagin kislotadan hosil bo’ladi. Orot kislotaning kaliyli tuzi tibbiy amaliyotda juda keng qo’llaniladi. Bu preparatdan odam organizmida oqsil almashinuvini izdan chiqishini davolashda, jigar funktsiyasini, yurak-tomir tizimi ishini me’yorlashtirishda foydalanilmoqda.