Terpenoidlar

Terpenoidlar

Mirdavlatova Dildora Med54-U

Reja:

1.Terpenoidlar haqida tushuncha.

2.Ularning vakillari.

3.Terpenoidlarning tibbiyotdagi ahamiyati.

Terpenoidlar haqida

Terpenoidlar (yoki izoprenoidlar) va ularning hosilalari beshta uglerod atomidan tashkil topgan izopren (C5H8)n unumlari hisoblangan hamda o'simliklar dunyosida (hayvonlarda ham) keng tarqalgan tabiiy birikmalar guruhidir. Bunday birikmalarga turlicha tuzilgan moddalar: efir moylari, smolalar, steroid birikmalar, karotinoidlar, kauchuk va boshqalar kiradi . Bu birikmalar molekulalari tarkibida 2 ta yoki undan ko'proq izopren bo'laklari o'zaro ma'lum tartibda birlashgai bo'ladi. Terpenoidlarning umumiy formulasi (C5H8)n.Terpenoidlarning o'simliklar to'qimasida sintezlanish jarayonida hosil bo'ladigan izopren qoldiqlarining hamma uglerod atomlari atsetat (sirka) kislota birikmasidan olinadi, degan fikr bor. Shunga asosan, izopren tarkibidagi 5ta uglerod atomidan ikkitasi atsetat kislotaning karboksil guruhidan, uchtasi esa metil guruhidan olinadi.

Terpenoidlar - kislorod o'z ichiga olgan organik birikmalar (odatda tabiiy kelib chiqishi), uglerod skeleti izopren birliklaridan hosil bo'ladi. Terpenoidlar terpenlarning hosilalaridir, ba'zi hollarda ularning uglerod skeleti poliizopren tuzilmalaridan uglerod bo'lagining, odatda metil guruhining siljishi yoki yo'qolishi natijasida hosil bo'lishi mumkin.Terpenoid molekulalarining strukturaviy xususiyatlari ularning boshqa organik birikmalardan sezilarli farqiga olib keladi, bu labillikning oshishi, izomerlanish, sikllanish va polimerlanish tendentsiyasidir. Izomerlanish va oʻzgarish koʻpincha yengil sharoitda, yorugʻlik, havo kislorodi, suv bugʻi va boshqalar taʼsirida sodir boʻladi.Terpenoidlarning uglerod skeleti biroz oʻzgarganligi sababli rus olimi E.Vagner ularni “kimyoviy xameleyonlar” deb atagan.

M

Terpenoidlar o'simliklardagi metabolik jarayonlarning faol ishtirokchilaridir. Ba'zi terpenoidlar o'simlik genlarining faolligini tartibga soladi va fotokimyoviy reaktsiyalarda ishtirok etadi. Bir qator terpenoidlarning uglerod zanjirlari steroid gormonlar, xolesterin, fermentlar, D, E, K vitaminlari va o't kislotalari biosintezida asosiy oraliq moddalardir. O'simlik terpenoidlari odamlar uchun juda ko'p biologik ta'sirga ega va shuning uchun yangi dorilarni izlash uchun qiziqish uyg'otadi.