О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi e. D. Yusupov, Z. K. Kusharov

 
3. KORPORATSIYA BOSHQARUV OBYEKTI SIFATIDA 
 
Fandagi,  ingliz  tilidagi  ―governance  va  ―management  sо‘zlari  о‘zbek 
tilida     ―boshqaruv     tushunchasini     anglatsada,    ammo     ular     mazmun   
jihatdan  farqlanadi.  Korporativ  menejment  korporatsiya  doirasida 
professional  mutaxassislarning  biznes  operatsiyalarini  amalga  oshirish 
jarayonidagi  faoliyatini  bildiradi,  ya’ni  bu  yerda  menejment  biznesni 
amalga    oshirish  mexanizmlariga  qaratilgan.  U  kо‘proq  ―korporatsiyani 
boshqarish  tushunchasiga  ma’nodoshdir.  Korporativ  boshqaruv  esa 
kengroq  tushuncha  bо‘lib,  u  umumiy  ma’noda  korporatsiya  faoliyatining 

---

204
 
 
turli jihatlariga aloqador bо‘lgan shaxslar va tashkilotlar о‘rtasidagi о‘zaro 
munosabatlar  tizimini  bildiradi.  Korporativ  boshqaruv  korporativ 
menejmentga  nisbatan  tashkilotni  boshqarishning  ancha  yuqori  darajasida 
turadi.  Shuning  uchun,  Corporate  Governance–korporativ  boshqaruv    
sifatida  va  Corporate  Management  –korporativ  menejment  sifatida 
ifodalanishi, ya’ni ularning alohida sohalarga ajratilishi maqsadga muvofiq 
va ular korporatsiya doirasida о‘zaro farqlanishi va ajratilishi lozim. 
Tashkilot  (firma,  tashkilot,  korxona)  –  bu  yaxlit  obyekt  sifatida 
boshqarilishi mumkin bо‘lgan ijtimoiy tizimdir.  
"Korporatsiya"  tushunchasi lotinincha "corporatio" dan kelib chiqadi, 
ya’ni birlashma degan ma’noni anglatadi. 
Korporatsiya-ichki  sharoitlar  yaratilgan  kо‘plab  shaxslarni  jalb  qilish 
uchun tuzilgan kompaniya shaklidir. 
Umuman  olganda,  har  qanday  firma-korporatsiyadir.  Lekin  faqat 
amaliy  muammolarni  hal  qilish  uchun,  biz  resurslarni  taqsimlash 
jarayonida 
qaror 
qabul 
qilishda 
turli 
guruhlarning 
ishtirokini 
ta’minlaydigan  tashkiliy  mexanizmlar  mavjudligi  asosida  ijtimoiy 
tizimlarni  korporatsiyalarga  va  "korporatsiya  kо‘rinishida  bо‘lmagan" 
guruhlarga sun’iy ravishda ajratishni joriy qilamiz. 
Mutaxassislar shuningdek, monokorporatsiyalarni va integratsiyalash-
gan korporativ tizimlarni ajratadilar. Monokorporatsiyalar-bitta kompaniya 
ichida tо‘plangan korporativ tizim, ya’ni, tegishli tashkiliy mexanizmlarga 
ega bо‘lgan kompaniyadir. Integratsiyalashgan korporativ tizim-bir nechta 
musaqil  xо‘jalik  obyektlaridan,  shu  jumladan  yuridik  shaxslardan  tashkil 
topgan  korporativ  tizimdir.  Ushbu  obyektlar  hududiy  taqsimot  yoki 
ularning faoliyatining sezilarli farqlari tufayli musaqil bо‘lishi mumkin. 
Ijtimoiy  tizim  boshqaruvining  vazifalari  -  uning  ishtirokchilarining 
о‘zaro hamkorligini tashkil etishdan iborat.