|
Resurslarni taqsimlash.
Resurslarni taqsimlash – bu shunday
ijtimoiy tizim parametridirki, muayyan vaqt(oniy taqsimot) yoki muayyan
vaqt
intervali(integrallashgan
resurslarni
taqsimlash)da
korporativ
munosabatlar tizimining har bir ishtirokchining qо‘lga kiritgan turli xil
resurslar miqdori orqali aniqlanadi.
Tashkilotdagi har qanday harakati resurslarni taqsimlash bilan bog‘liq.
Albatta, ayitish lozimki, bu tashkilotning kelajagini belgilaydi - KMI ning
muayyan guruhlari uchun jozibador bо‘lgan zaruriy choralar kо‘riladi.
Turli xalqaro tashkilotlar ham korporativ boshqaruv tushunchasiga
―avtoritet mavqega ega bо‘lgan о‘z ta’riflarini ishlab chiqishgan. Jahon
bankining ta’rifiga kо‘ra, korporativ boshqaruv – xо‘jalik jamiyatlariga
investitsiyalarni jalb qilish va samarali ishlab chiqarish faoliyatini amalga
oshirishga imkon beradigan qonunchilik hujjatlari majmuiga tegishlidir.
Aksionerlik jamiyatlarini boshqarish strukturasi (aksionerlarning umumiy
yig‘ilishi, kuzatuv kengashi, ijroiya organi, taftish komissiyasi, ichki va
tashqi audit) korporativ boshqaruv tizimidagi elementlaridan biri
hisoblanadi.
Har qanday tizim resurslarning muayyan tuzilishiga ega. Ijtimoiy
tizimning resurs bazasi korporativ aloqalar ishtirokchilari tomonidan
о‘tkaziladigan resurslar bilan shakllantiriladi.
Tashkilotning resurs bazasi ijtimoiy tizimning maqsadli funksiyasini
amalga oshirish uchun korporativ aloqalar ishtirokchilari tomonidan
о‘tkaziladigan resurslarni ifodalaydi. Ushbu resurslarning ba’zilari
asosiy(ularsiz, maqsadli funksiyani amalga oshirish mumkin emas),
ba’zilari yordamchi(ular maqsadli funksiyani yanada samarali amalga
oshirishga hissa qо‘shadilar, ammo ularsiz ham kam samarali amalga
oshirilishi mumkin) hisoblanadi.
Resurslar iqtisodiy faoliyat davomida ishlatilishi darajasiga qarab
quyidagi guruhlarga bо‘linadi:
1.
Birja (almashinish) jarayonida sarflangan resurslar;
2.
Iste’mol qilinmaydigan resurslar, ammo yangilanib turishni va
moslashishni talab qiladi;
3.
Ishlatilmaydigan resurslar.
197
Resurslarning birinchi guruhi (sarflangan resurslar) – bu pul; xom
ashyo, komponentlar yoki tovarlar (savdo tashkiloti uchun); inson
mehnatidir.
Ikkinchi guruh resurslariga, masalan:
•
ushbu tizimda va ushbu sharoitlarda nima qilish kerakligi va qanday
amalga oshirilishi haqidagi ma’lumotlardir.
•
ijtimoiy kapitalning markasi(brendi), imidji va boshqa elementlari -
ularga ijtimoiy jarayonlarning dinamikasi, raqobatchilarning harakati va
boshqalar kiradi.
•
bozorni, mahsulotni, mijozlarni о‘rganish tufayli bozoridagi
о‘zgarishlar,
mijozlar
ehtiyojlarini
dinamikasini,
mahsulot
takomillashtirish va yangilash yangilab borish.
Ushbu resurslarning guruhlari, о‘z-о‘zidan, maqsadli funktsiyani
amalga oshirish jarayonida о‘zgarmaydi (sarflanmaydi), ammo ularning
xususiyatlari о‘zgarishi mumkin. Misol uchun, axborotga doimo dolzarb
ma’lumotlarni qо‘shib yangilani borishi kerak. Ijtimoiy kapitalning brendi
va boshqa elementlari pul oqimini yaratish jarayoniga ta’sir qilishi
mumkin.
Iste’mol qilinmaydigan resurslar qaralayotgan tizimda foydalanish
jarayonida о‘zgarmaydi. Xususan, tijorat faoliyatida:
1. Tashkilot faoliyatini tashkil etish uchun foydalaniladigan binolar,
qurilishlar va inshootlar;
2. Qaror qabul qilish uchun asos bо‘lib xizmat qiluvchi asosiy bilim
va boshqa ma’lumotlar;
3. О‘tkazilgan tajribalar haqida ma’lumotlar — bu о‘tmishning
о‘zgaruvchanligi tufayli о‘zgarmasligi bilan xaraterlanadi. Ma’lumotlar
turli xarakterlarga ega bо‘lishi mumkin, ammo qanday bо‘lishidan qat’iy
nazar ma’lumotlar о‘zgarmaydi;
4. Qaror qabul qilishning texnologiyalari, tamoyillari va usullari.
Resurslarning turlari bо‘yicha tasnifi quyidagi 11-jadvalda keltirilgan.
Intellektual
resurslar
insonning
mavjud
axborotlar
asosida
tashkilotning faoliyati uchun zarur bо‘lgan yangi shakllanish qobiliyatini
belgilaydi. Shu bilan birga, u bilan bog‘liq tushunchalarni tо‘g‘ri va о‘z
о‘rnida izohlash lozim bо‘ladi.
Har qanday biznes rejani amalga oshirish uchun albatta, sarmoya –
boshlang‘ich kapital bо‘lishi shart. Kapitalni oddiy tilda tadbirkorlikka
tikilgan ma’lum miqdordagi pul deb atash mumkin. Uning bahosi foyda,
iqtisodiy manfaatdorlik bilan о‘lchanadi, albatta. Ammo yana shunday
198
kapital turi borki uni hech narsa bilan qiyoslab bо‘lmaydi. Bu ijtimoiy
kapitaldir.
11-jadval
Do'stlaringiz bilan baham: |
