O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat

O‘tilgan mavzuni so‘rash va mustahkamlash.

Buning uchun quyidagi ko‘rgazma doskaga ilib qoyiladi: 1-guruhga “2ta orttir”

2-guruhga “2ta kamaytir” 3-guruhga “3ta orttir”

2ta orttir
5	4	6	1	3	2	7	8	0

2ta kamaytir
7	5	6	3	4	2	7	8	9

3ta orttir
8	9	3	5	7	1	2	6	0

Har bir guruh a’zosining soniga moslab misollar tuzilgan. Boshlashga ruxsat berilagach, har bir ishtirokchi bittadan misol javobini yozib, o‘z joyini egallaydi. Misollar ham o’z rangiga mos bo‘ladi. Belgilangan vaqtdan so‘ng, guruhlar bajargab shart tekshirib ko‘riladi va tegishlicha baholab boriladi. Sardorlar ballarni konvertlarga joylashtirib boradi.

Dam olish daqiqasi o‘tkaziladi. Bu o‘yin qo‘l va oyoq mashqlari orqali bajariladi.

One, two, three, four, five – clap, Six, seven, eight, nine, ten – clap.

3. Yangi mavzu bayoni. Qo‘shishning hadlari.

3+2=5 ko‘rinishidagi misol.

3-qo‘shiluvchi, 2-qo‘shiluvchi, 5-yig‘indi.

3bilan 2ning yig‘indisi 5ga teng. O‘qituvchi monitordagi ushbu yozuvni tushuntirib beradi. Qo‘shishning hadlarini savollar orqali mustahkamlab boriladi.

2. 
   misol doskaga yozib qo‘yiladi. Har bir guruhdan bittadan o‘quvchi chiqib misollarni yechadi.
   

5+2=7	1+7=8	3+2=5	4+3=7
3+5=8	7+2=9	1+3=4	5+4=9

Javoblar kompyuter orqali tekshiriladi va baholanadi. Sardorlar guruhi to‘plagan ballarni jamlab boradi. O‘quvchilar ish daftarlariga misollarning javoblarini yozadilar.

2. masala sharti o‘quvchilarga o’qitiladi.

Kompyuterda olxo‘ri tasvirlangan masala ko‘rsatiladi. Masalaning qisqacha sharti tuziladi.

Bor edi – 6ta olxo’ri Yana oldi – 2ta olxo‘ri Bo’ldi - ?ta

Yechish: 6+2=8ta Javob: 8ta olxo‘ri.

Guruhlarga masalani mustaqil yechish vazifasi topshiriladi. Birinchi bo‘lib bajargan guruh masalani doskada bajaradi. Guruhlar baholanib boriladi.

Dars xulosalanadi. Guruhlar yig‘qan umumiy rag‘bat kartochkalari hisoblanadi va guruhlar rag‘batlantiriladi. G‘olib jamoaga qo‘lda yasalgan “Eng faol jamoa” medalyoni taqdim etiladi.

Test. Yozma ko'paytirish va bo'lish

1. 
   To'g'ri javobni belgilang:
   
   1. 
      oldin yuzliklar, keyin o'nliklar, oxirida birliklar ko'paytiriladi;
      
   2. 
      oldin o'nliklar, keyin birliklar, oxirida yuzliklar ko'paytiriladi;
      

d) oldin birliklar, keyin o'nliklar, oxirida yuzliklar ko'paytiriladi.

2. 
   Misollarai taqqoslang:
   

1) 300 ∙ 2 * 200 ∙ 3

a) > b) < d) = 2) 5 ∙ 5 ∙ 4 * 4 ∙ 4 ∙ 5

a) > b) < d) =

3. 
   To'g'ri javobni belgilang:
   

b) oldin o'nliklar, keyin birliklar va nihoyat yuzliklar bo'linadi;

d) oldin birliklar, keyin o'nliklar va nihoyat yuzliklar bo'linadi.

4. 
   Hisoblang va to'g'ri javobni belgilang? 1) (737 - 713) : 8
   

a) 4 b) 3 d) 5

2) (47 + 33)

a) 40 b) 16 d) 400

5. 
   Qoldiq har doim bo'luvchidan qanday bo'ladi?
   
   1. 
      kichik b) katta d) teng
      
6. 
   Bo'lishda eng kichik qoldiq nechaga teng bo'lishi kerak?
   
   1. 
      2 ga b) 1 ga d) 0 ga
      
7. 
   7 ga bo'lganda qoldiq 9 ga teng bo'lishi mumkinmi?
   
   1. 
      ha b ) yo'q
      
8. 
   Qaysi qatordagi sonlar 6 ga qoldiqsiz bo'linadi? a) 60, 32, 16, 6, 18
   

b) 56, 42, 21, 30, 35

d) 24, 12, 36, 48, 54

9. 
   9 ga bo'lganda chiqadigan hamma qoldiqlarni belgilang: a) 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8
   

b) 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8

d) 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15

10. 
    1) Bo'lish qaysi javobda to'g'ri tekshirilgan? 78 : 6 = 13 a) 13 + 6 = 19
    

b) 13 - 6 = 7

d) 13 ∙ 6 = 78

2) Ko'paytirish qaysi javobda to'g'ri tekshirilgan? 19 ∙ 5 = 95

a) 95 + 5 = 100 b) 95 - 5 = 90 d) 95

11. 
    To'g'ri yechilgan misolni belgilang:
    

a) 7 ∙ 2 = 28 d) 72 : 6 = 12

b) 93 : 3 - 33 e) 16 ∙ 4 = 68

12. 
    Noto'g'ri yechilgan misolni belgilang:
    

a) 13 ∙ 4 = 52 d) 18 ∙ 5 = 90

b) 84 : 6 = 14 e) 57 : 3 = 17

13. 
    Misollarning to'g'ri javoblarini toping:
    

1) 75 : 25 2) 86 : 43 3) 60 : 12 4) 96: 16

a) 6 b) 3 d) 5 ye)2

14. 
    Noma'lum sonni toping:
    

1) 45 : x = 3

a) 42 b) 48 d) 15

2) 48 - x = 3

a) 16 b) 45 d) 51

15. 
    Qoldiqli bo'lish qaysi javobda to'g'ri bajarilgan? a) 49 : 8 - 5 (9 qoldiq)
    

b) 28 : 3 - 8 (4 qoldiq)

d) 36 : 5 = 7 (1 qoldiq)

16. 
    Noto'g'ri yechilgan misolni belgilang: a) 47 : 9 = 5 (2 qold.)
    

b) 23 : 3 = 7 (2 qold.)

d) 49 : 8 = 5(9 qold".)

17. 
    Bo'sh katakchaga shunday bir xonali sonlarni qo'yingki, natijasi 5 ga qoldiqli bo'linsin:
    

+
40

a) 1, 12 b) 1, 2, 3, 4 d) 15

18. 
    Katakchalarga mos sonlarni qo'ying:
    

1) 67 : 9 = 7

2) 36 : 7 =

3) 39 : 4 = 9

3

19. 
    Qaysinisi katta:
    

( qold.) a) 2 b) 4 d) 3

(1 qold.) a) 5 b) 6 d) 4

( qold.) a) 2 b) 4 d)

1. 
   360 sonining to'qqizdan bir qismi
   
2. 
   884 sonining to'rtdan bir qismi
   

d) 120 sonining ikkidan bir qismi

20. 
    Ifodalarning qiymatlarini hisoblang:
    

1. 
   15 va 8 sonlarining ko'paytmasiga 90 ni qo'shish. a) (15 + 8) + 90= 113
   

b) (15 ∙ 8) + 90 - 210

d) (15 - 8) + 90 = 97

2. 
   900 va 300 sonlarining bo'linmasini 200 ga ko'paytirish. a) (900 - 300) + 200 = 800
   

b) (900 : 300) + 200 = 203

d) (900 : 300) ∙ 200 = 600

XULOSA

Yuqorida ko‘rib o‘tgan bitiruv ishidagi masalalar quyidagicha u yoki bu shaklda o‘z yechimini topgan.

1. 
   Pedagogik yo‘l, ya’ni bolalar fikrlashini qo‘llaniladigan matematik mulohazalarga tayyorlash
   
2. 
   Matematika yo‘li, ya’ni bolalarni eng muhim matematik tushunchalarni , eng avvalo natural son tushunchalarini o‘rganishga tayyorlash.
   
3. 
   Bolalarni matematikani o ‘ rganishga tayyorlashda, ishni boshlashda yangicha yechim ko‘rildi.
   
4. 
   Bitta ob’ektdan tashkil topgan to‘plam va birorta ham ob’ektni o‘z ichiga olmagan to‘plam qaraldi.
   
5. 
   To ‘ plam nazariyasiga asoslanib, 4 < 5 , 7 > 3, 4 = 4 ekanligini ko‘rsatildi.
   
6. 
   Arifmetik amallarning to ‘ plam nazariyasiga ko ‘ ra ta’rifiga asoslanib, 2 + 4, 6 - 4, 3 - 4 10:2 ni hisoblash yo‘llari ko‘rsatildi.
   
7. 
   Har qanday a son uchun undan keyin keladigan birgina a soni mavjud. Bu aksioma natural sonlar to ‘ plamining cheksiz ekanligini ifodaladi.
   
8. 
   Masalalarni echish amalining tanlanishi tushuntirildi.
   
9. 
   Natural sonlar to‘plamidagi barcha sonlar uchun «tenglik» mu-nosabati qanday xossalarga ega ekanligi ko‘rildi.
   
10. 
    Natural sonlar nafaqat miqdorlarni o ‘ lchash va to ‘ plam elementlarini sanash uchun ishlatiladi, balki to ‘ plam elementlarini tartiblash ham natural sonlar yordamida amalga oshiriladi. Bunda chekli to‘ plam uchun natural sonlar qatori kesmasi tushunchasi ishlatiladi.
    
11. 
    Qanday usul bilan sanalmasin, to‘plam elementlari soni
    

o‘zgarmasligi isbotlandi.

12. 
    Yuz ichida sonlarni nomlarini o ‘ zlashtirish ular o ‘ nliklar va birliklardan qanday hosil bo‘lishi tushuntirildi.
    
13. 
    Sanoqda sonlarning kelish tartibini bilish. Sonlarning natural ketma- ketlikdagi o‘ rinlarini bilganlikka, shuningdek sonlarning o‘ nlik tarkiblarini bilganlikka asoslanib sonlarni taqqoslay olishga o ‘ rrgatish usullari ishlab chiqildi.
    
14. 
    Yuz ichida sonlarni yozish va ukib olish,o‘ngdan chapga sanalganda birliklar (I xona birliklari) qaysi o‘ringa va o‘nliklar (II xona birliklari) qaysi o ‘ringa yozilishini o‘zlashtirish.
    
15. 
    Bo ‘ lish malakasini shakllantiruvchi mashqlar hajmi katta bo ‘ lishi kerakligi ko‘rsatildi.
    
16. 
    Natural ketma-ketlikni bilganlik asosida sonlarni qo‘shish va ayirishni bilish. Sonlarning o‘nli tarkiblari asosida sonlarni qo‘shish va ayirishni bilish, sonlarni xona qo‘shiluvchilarining yig‘indisi bilan namunaga qarab hozircha xona qo‘shiluvchilarining yig‘indisi terminidan foydalanmay turib almashtirish malakasini egallab olish.
    
17. 
    Sonni ko‘paytmaga bo‘lishni uchta har xil usul bilan amalga oshirish yo‘llari kiritildi.
    
18. 
    To‘rt, besh, olti xonali sonlarni ikki xonali songa bo‘lish usuli qaraladi. 19.Ko‘paytirish va bo‘lish amallarining ma’nosi ochib berildi.
    

20. 
    O‘quvchilarning bilimi va malakalari mezoni ishlab chiqildi.
    
21. 
    I sinf matematika fanidan 2 yarim yillik uchun mavzular rejalashtirildi.
    

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   О‘zbekiston Respublikasi Prezidenti asarlari:
   

1. 
   Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan birga quramiz T.: O’zbekiston 2017 yil
   
2. 
   Karimov I.A. O`zbekiston XXI asrga intilmoqda. T., O`zbekiston, 2000 yil
   
3. 
   Mirziyoyev Sh.M. Tanqidiy tahlil qatiy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik-har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo`lishi kerak T.: O’zbekiston 2017 yil
   

1. 
   Safarova R O`zbekiston Respublikasida umumiy o`rta ta`lim strategiyasi muommolari va ta`lim mazmunining yangi modellari, ularni tadbiq etish yo`llari. T.: . Fan. 2005yil
   
2. 
   Farberman B.L. Oliy ta`limda o`qitishning zamonaviy usullari T.: 2002-yil
   
3. 
   Jumayev M.E. Boshlang`ich sinflarda matematika o`qitish metodikasi. T.: 2005yil
   
4. 
   Roziqov O. Didaktika T.: Fan. 1997yil
   
5. 
   Abduqodirov A.A., Astanova F.A., Abduqodirov F.A. Nazariya, amaliyot va tajriba T.: Tafakkur qanoti 2012 yil
   
6. 
   Jumayev E.E. Boshlang’ich matematika nazariyasi va metodikasi T.: Turon - Iqbol 2012 yil
   
7. 
   Ahmedov M., Abdurahmonova N., Jumayev M. Matematika 1-sinf Turon–iqbol T., 2016 yil
   
8. 
   Abdurahmonova N. O`rinboyeva L. Matematika 2-sinf II-nashr Yangiyo`l Poligraf servis T., 2016 yil
   
9. 
   Burxonov S., Xudoyorov O`., Norqulova Q. Matematika 3-sinf Sharq nashriyot Matbaa Aksiyadorlik kompaniyasi T., 2016 yil
   
10. 
    Bikbayeva N.U., Yangiboyeva E. Matematika 4-sinf O`qituvchi, 2015 yil
    
11. 
    Mardanova F. I. Matematikadan test topshiriqlari 3-sinf. O`qituvchi, T.: 2016 yil
    
12. 
    Bozorova.M.Q, Norpo‘latova. X.A, Olimov.Q.T Ta’limni faollfshtiruvchi metodlar. O‘quv qo‘llanma. Termiz, 2011yil