O`zbekiston Respublikasi Oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi Buxoro davlat universiteti

Savol va topshiriqlar:
1. San'at asarlari nima? 
2. San'atning qanday ko'rinishlari mavjud? 
3. San'at ko'chma ma'noda qanday ma'nolarni anglatadi. 
 
GRAMMATIKA: Umumxalq leksikasiga kirgan saatshunoslik terminlari 
Reja: 
1. Termin - bilim va faoliyatning maxsus shakli. 
2. Termin va umumiste'moldagi so'zlar. 
3. Termin so'zi o'rnida qo'llanuvchi atamalar. 
Tayanch tushunchalar:
termin, bilim, faoliyat, tushuncha, ifoda, uslub, atama, 
sistema, tizim, reterminolog, terminologiya, funksiya, istiloh, pedagog, soha, 
umumxalq, leksika, terminus, chegara, had. 

---

213 
Termin
(lot. terminus — chegara, had) — bilim yoki faoliyatning maxsus sohasiga 
doir tushunchani ifodalovchi soʻz yoki soʻz birikmasi. Termin umumxalq tilidagi 
muayyan terminologik tizim orqali oʻtadi, binobarin, termin va umumisteʼmoldagi 
soʻzlar bir-birini toʻldiradigan leksik birliklardir. Sistem xarakterga egalik, oʻz 
terminologik maydonida bir maʼnolilikka moyillik, his- tuygʻuni ifodalamaslik, uslubiy 
betaraflik kabilar terminga xos xususiyatlardir. Biologiya, matn, tilshunoslikda 
qoʻllanadigan "funksiya" soʻzini koʻp maʼnoli termin sifatida emas, balki terminologik 
omonimlar, sohalararo sodir boʻlib turadigan reterminologik jarayon (bir soha 
terminining ikkinchi soha termini sifatida qoʻllanishi) hosilasi tarzida qaralmogʻi lozim. 
Umumxalq leksikasiga doir qonuniyatlar termin hosil qilishda ham kuzatiladi. Soʻz 
bilan terminning umumiy va xususiy tomonlari yetarli darajada ochib berilgan emas; 
kundalik turmushda keng isteʼmolda boʻlgan soʻzlar ayni paytda turli sohalarga doir 
terminlar hamdir. Masalan, quloq, burun, tomoq — anatomiya va tibbiyot; gilam, 
sholcha, palos — gilamdoʻzlik; kitob, ruchka, daftar — pedagogik soha terminlari 
boʻlish bilan birga umumxalq tilida faol qoʻllanadi. 
Hozirgi kunda "Termin" soʻzi bilan bir qatorda "atama", "istiloh" soʻzlari ham 
ayni maʼnoda qoʻllanmoqda. Pekin ular "Termin" soʻzining hozirgi maʼnosini toʻliq 
ifoda eta olmaydi. "Atama" soʻzi keng maʼnoda boʻlib, geografik obʼyektlar, atokli 
nomlarga nisbatan qoʻllanadi. "Istiloh" soʻzini esa termin maʼnosida tarixiy 
mavzulardagi matnlar (masalan, adabiyot tarixi, Sharq falsafasi va boshqalar)da 
bemalol qoʻllash mumkin.