O`zbekiston Respublikasi Oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi Buxoro davlat universiteti

Savol va topshiriqlar: 
1.Iqtisodiyot so'zining lug'aviy ma'nosi nima? 

---

226 
2.Umumxalq leksikasiga kirgan iqtisodiy terminlar qaysilar? 
3.Qadimgi Yunonistonda iqtisodiyot dastlab nima deb atalgan? 
4.Bank kafilligi nima? 
5.Partisipativ iqtisodiyot nima? 
 
37-MAVZU: ISH YURITISH TILI VA USLUBI 
Nazariy:
Hujjat — ish yuritishning asosi. Hujjatchilik tarixi. Normativ (me'yoriy) 
hujjat tushunchasi. Hujjat aylanishi. Elektron hujjatlar. 
Yozma nutq: 
“Hujjatlar tarixi” mavzusida matn tuzish. Ish yuritish terminlarining lug`atini tuzish. 
Reja: 
1.Hujjat — ish yuritishning asosi. 
2.Hujjat yuritish tarixi. 
3.Normativ (me'yoriy) hujjat tushunchasi. 
Tayanch tushunchalar:
hujjat, ish yuritish, rasmiy uslub, me'yoriy hujjat, hujjat 
yuritish tarixi, rasmiy til, huquqiy ong, konstitutsiya, qonun, rasmiy belgi, nutqiy qolip, 
aniqlik va tushunarlilik.
Bobilning miloddan avvalgi 1792—1750- yillardagi podshohi Xammurapining 
adolatpesha qonunlar majmuyi, undan ham qadimroq podshoh Ur-Nammu (miloddan 
avvalgi 2112—2094- yillar)ning qonunlari va boshqa manbalarning mavjudligi 
«hujjatlar» deb ataladigan tartibot vositalarining nechog`li olis va murakkab tarixga ega 
ekanligini ko`rsatadi. Albatta, kishilik jamiyatining taraqqiyoti, ijtimoiy-iqtisodiy 
tuzulmaning almashina borishi, aniqrog`i, kishilar o`rtasidagi ijtimoiy-iqtisodiy va 
siyosiy munosabatlarning takomillasha borishi barobarida hujjatlar ham takomil topib 
borgan. Bugungi kunda fanga tariximizning turli davrlarida O`rxun-Enasoy, so`g`d, eski 
uyg`ur, arab va boshqa yozuvlarda bitilgan juda ko`plab hujjatlar, umuman, yozma 
manbalar malum. Sharqda X—XIX asrlarda yorliq, farmon, noma, bitimlar, arznoma, 
qarznomalar, vasiqa, tilxat yoki mazmunan shunga yaqin hujjatlar nisbatan keng 
tarqalgan. Yorliqlar mazmunan xilma-xil bo`lgan: xabar, tavsif, farmoyish, bildirish, 
tasdiqlash va h.k. Bu o`rinda To`xtamishxonning 1393- yilda polyak qiroli Yag`aylaga 
yo`llagan yorlig`i, Temur Qutlug`ning 1397- yildagi yorlig`i, Zahiriddin Boburning otasi 
Umarshayx Mirzoning marg`ilonlik Mir Sayid Ahmad ismli shaxsga 1469-yilda bergan 
yorlig`i, Toshkent hokimi Yunusxo`janing 779- yil 2- iyunda Peterburgga —Rossiya 
podshosiga o`z elchilari orqali yuborgan yorlig`i va boshqalarni eslab o`tish mumkin; 

---

227 
O`rta Osiyo hududidan topilgan qadimgi madaniy obidalar, turli moddiy jismlarga 
bitilgan ma'lumotnomalar ajdodlarimizning qadimdan o`ziga xos hujjatchilik 
an'analariga rioya qilganliklaridan dalolat beradi. 
O`rta asrlarda ish yuritish huquqiy maqomga ega bo`ldi, davlat mahkamasida 
munshaot tizimi shakllandi va qator hujjat turlari paydo bo`ldi. 
O`zbek tilining rasmiy-idoraviy til sifatida qo`llanishi qoraxoniylar hukmronligi 
davrida boshlandi. XX asrdan so`ng o`zbek xonlari va amirlari saroylarida yozilgan 
turli xil hujjatlar o`ziga xos mazmuni, muayyan tartibi va nutqiy qoliрi bilan ajralib 
turadi. Sobiq sho`ro hukmronligi davrida o`zbek va rus tillarida ish yuritish huquqi 
qonunlashtirilgan bo`lsa-da, amalda o`zbek tilining ijtimoiy mavqeyi past edi. 
O`zbekiston mustaqillikka erishgach, o`zbek tilining davlat tili sifatidagi rasman ish 
yuritish maqomi mustahkamlandi.