O`zbekiston Respublikasi Oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi Buxoro davlat universiteti

Savol va topshiriqlar: 
1.Akademiya tushunchasi nimani anglatadi? 
2.Ilk akademiyalarning tashkil etilishi haqida malumot bering. 
3.Sharq akademiyalari haqida nimalarni bilasiz? 
GRAMMATIKA: REFERAT MATNI, UNING TUZILISHI VA IFODA 
MATERIALINING XUSUSIYATLARI 
Reja: 
1.Referatlar turlari 
2. Referatning tuzilishi 
3.
Referat ustida ishlash bo'yicha yoriqnoma 
Tayanch tushunchalar:
referat, asosiy matn, konspekt, tahlil, sintez, qiyoslash, 
mushohada, bayon, bibliografik bayon, manba, rukn, muallif, kirish, asosiy qism, 
xulosa, yozma ish. 
Referat 
— asosiy matn yoki bir necha manbalarni talqin qilish shakllaridan biri. 
Shuning uchun referat, konspektdan farqli ravishda, yangi, muallifning matni 
hisoblanadi. Bunday holdagi yangilik yangicha bayonni, materialning bir tizimga 
solinishi, har xil nuqtai nazarlarni qiyoslashda muallifning alohida pozisiyasini nazarda 
tutadi. Referatlash qandaydir masalaning bir yoki bir necha manbalarning tasniflanishi, 

---

188 
umumlashtirilishi, tahlili va sintezi asosida bayon qilinishini nazarda tutadi. 
Referatning o'ziga xosligi: 
keng miqyosli dalillar, qiyoslashlar, mushohadalar, baholarga ega bo'lmaydi, 
matnda qanday yangi, muhim jihat bor, degan savolga javob beradi. 
Referatlar turlari
. 
Bayonning toliqligi 
boyicha
Axborotli (referat — konspektlar) 
Indikativ (referat — rezyumelar) 
Referatlanadigan 
manbalar soni boyicha 
Monografik 
Tahliliy 
Referatning tuzilishi
1. Bibliografik bayon 
2. F.I.Oi. Asar nomi. Nashr 
qilingan joyi. Nashriyot. 
Yil. Sahifalar soni. 
Referat matni 
- Mavzu, muammo; referat qilinadigan ishning 
predmeti, maqsadlari va 
tuzilishi. 
- Qisqacha mazmuni. 
- Aniq natijalari. 
- Muallif xulosalari. 
- Ish natijalari qollaniladigan soha. 
Referat diqqat-e'tiborni yangi ma'lumotlarga qaratadi va boshlang'ich matnga 
murojaat etishning maqsadga muvofiqligini belgilaydi! 
O'quv fani bo'yicha referatlarning tayyorlanishi o'qishda quyidagi natijalarga erishishni 
nazarda tutadi: 
- O'quv fanining dolzarb nazariy masalalari bo'yicha bilimlarning chuqurlashuvi, ushbu 
bilimlarning Siz tanlagan mavzuga ijodiy qo'llanilishi. 
- Tanlangan kasbiy sohadagi xorijiy tajribaning o'zlashtirilishi, undan mamlakat 
sharoitida, Sizning kelgusidagi kasbiy faoliyatingizda amalda qo'llanish imkoniyatlari va 
muammolarining o'rganilishi. 

---

189 
- Tanlangan mavzu bo'yicha turli adabiy manbalarni (monografiyalar, davriy 
matbuotdagi maqolalar va shu kabilar) o'rganish mahoratini takomillashtirish va ularni 
tanqidiy tahlil etish asosida materialni mustaqil va savodli bayon qilish, dalillangan 
xulosalar chiqarish va takliflar berish. 
- Yozma ishni to'g'ri rasmiylashtirish malakalarini rivojlantirish. 
Referat materialning shunchaki bir oddiy takrorlanishi, bir yoki bir necha manbalardagi 
materialni o'zlashtirib olishdan iborat bo'lib qolmasligi, yani ko'chirmachilik va 
kompilyasiya mahsuli bo'lmasligi kerak. Unda referent tanlagan mavzuga oid va ishlab 
chiqilgan adabiyotlarda mavjud bo'lgan jamiki material tahlil qilib chiqilishi lozim.