O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti axmedova Dildora Bahodirovna

Savol va topshiriqlar: 
1.Leksikologiyaning o‘rganish obyekti, maqsad va vazifalari haqida so‘zlang. 
2.So‘z va leksema tushunchalarini farqlang. 
3. So‘z va tushuncha atamalarini misollar orqali izohlang. 
3. .Leksik tizimning tuzilishi haqida gapirib bering. 
4. So‘zning lug‘aviy ma’nosi nima? 
5. So‘zning grammatik ma’nosi deganda nimani tushunasiz? 
6.So‘zning stilistik ma’nosini misollar orqali tushuntiring. 
7.So‘z ma’nolarining ko‘chish yo‘llari qanday turlarga bo‘linadi? 
8. Ma’no ko‘chishining qaysi turlari mahsuldor, qaysilari esa kammahsul 
hisoblanadi?
Testlar 
1.Metafora usulida ma’no ko‘chishi mavjud gapni toping. 
A.Zebining qish ichi siqilib, zanglab chiqqan ko‘ngli bahorning iliq hovuri bilan 
ochila tushgan edi.
B. Olti so‘mini yubor, uchi yoningda qolsin.
C. Ikki juft ko‘z bir-biriga tikilib qoldi. D. Navoiyni oldim qo‘limga. 
2.Ishqingda qora boshim oqardi, Bir boqmadi ko‘z qarog‘i birla. Parchada qanday 
ma’no ko‘chishi mavjud?
A.Metafora B. metonimiya C. sinekdoxa D. vazifadoshlik 

---

146 
3.Qaysi gapda sinekdoxa usulida ma’no ko‘chgan?
A. Halima o‘tkir pichoq bilan qo‘lini kesib oldi.
B. Oyim yuzimga uzoq termilib qoldi.
C. Yurtimiz kundan kunga chiroy ochmoqda. 
D. Olov uchqun sachratib yonmoqda. 
4. 
So‘z 
qo‘llashda 
xatolikka 
yo‘l 
qo‘yilgan 
gapni 
toping.
A. Podsho vazir-u ayonlari davrasida otdan tushib, tog‘ bag‘riga qarabdi.
B. Sening vujudingda sirlilikning mavjudligini birinchi bor uchratganimdayoq 
payqagan edim. C. Shu chog‘ artilleriya qismlari to‘plar bilan ota 
boshladi. D. Qanotlaring mallarang, jussang kichikligidan ko‘rinarkansan arang. 
5.Men Farmonbibi xonadoniga radiodan keldim. Ushbu gapdagi ma’no ko‘chish 
turini aniqlang. A. metafora B. metonimiya C. sinekdoxa D. 
vazifadoshlik 
6.To‘g‘ri gap tuqqaningga yoqmaydi. Ushbu gapdagi ma’no ko‘chish turini 
aniqlang. A. metafora B. metonimiya C. sinekdoxa D. 
vazifadoshlik 
7.Ul oyki kula-kula qirog‘latdi meni, Yig‘latdi meni demayki, siqtatdi meni. Ushbu 
gapdagi “ul oyki” so‘zi orqali qaysi ma’no ko‘chishi sodir bo‘lgan?
A. metafora B. metonimiya C. sinekdoxa D. vazifadoshlik
8.1. Chiroqni o‘chirmoq; 2. Yong‘inni o‘chirmoq; 3. Ovozni o‘chirmoq; 4. 
Yozuvni o‘chirmoq. Ushbu birikmalardagi o‘chirmoq so‘zi haqidagi qaysi hukm 
to‘g‘ri? A. 4 ta mustaqil so‘zning shaklan mos kelishi B. 1-,2-,3-
birikmalardagi so‘z 4-birikmadagi so‘zga nisbatan shakldosh C. 1-,2-
birikmalardagi so‘z 3-,4-birikmalardagi so‘zga shakldosh D. bir so‘zning turli 
ma’nolari 
9.Uslubiy betaraf so‘zlar qatorini toping. 
A.ildiz, kvadrat, neytron B. tagcharm, poshna, qolip C. yaxshi, qalam, 
keldi D. alalxusus, azm, adil 

---

147 
10.Qaysi qatordagi ham ko‘chma, ham o‘z ma’nosida qo‘llana oladigan birliklar 
ko‘rsatilgan? 1. To‘lib-toshmoq; 2. Iliq suv; 3. Yengil qarash; 4. O‘t yoqmoq;
5. Yo‘l ochmoq; 6. Ko‘ngil ochmoq. A. 1,2,4,5 B. 1,4,5 C. 1,2,3,4,5
D. 3,4,5,6