O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat universiteti

CHiniqish va chiniqqanlilik xolatiga fiziologik tavsifnoma 
 
Sportga  chiniqish  mashg’ulotlari  fiziologik  nuqtai  nazardan,  odam 
organizmni  tanlagan  sport  turi  talablariga  ko’p  yillik  adaptatsiyalanish  jarayoni 
hisoblanadi. Har qanday pedagogik jarayon kabi chiniqish mashg’ulotlari davomida 
umumiy va xususiy  tamoyillariga rioya  qilinadi. Umumiy pedagogik tamoyillarga 
faollik,  onglilik,  ko’rgazmalilik,  sistemalilik,  ketma-ketlik,  uddalay  olishlik  va 
mustahkamlilik kiradi. 
 
CHiniqishning  xususiy  tamoyillariga  umumiy  va    xususiy  jismoniy 
tayyorgarlikning birligi, chiniqish jarayonini uzliksizligi va tsiklliligi, chiniqtiruvchi 
yuklamalarni  asta-sekin  maksimal  darajaga  ortib  borishi  kiradi.  Bu  tamoyillar 
odamda  jismoniy  sifatlarning  rivojlanishi  va  harakat  malakalari  shakillanishini 
umumiy  qonuniyatlaridan  kelib  chiqib,  organizm  funktsiyalari  qayta  qurilishining 
xususiyatlari, sportchining funktsional zahiralari diapazonining o’zgarishiga bog’liq 
bo’ladi. 
 
Organizmning  umumiy  tayyorgarligi  asosida  funktsional  imkoniyatlarining 
o’sishi va jismoniy sifatlarini rivojlantirish orqali tanlangan sport turiga mos maxsus 
tayyorgarlikka o’tiladi. Bu jarayon imkon boricha uzluksiz bo’lishi kerak, muntazam 
shug’ulanish jarayonida tanaffuslarni bo’lishi harakat faoliyatini sifat ko’rsatkichlari 
va harakat malakalarini o’zlashtirish darajasini keskin pastlab ketishiga olib keladi. 
Masalan,  o’smirlarda  dastlabki  bir  yil  davomida  muskul  kuchini  o’stirish 
mashg’ulotlari natijasidagi ko’rsatkich yozgi ta’til davomida to’la yo’qoladi.