O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat universiteti



Download 2,03 Mb.
Pdf ko'rish
bet166/192
Sana24.09.2021
Hajmi2,03 Mb.
#184336
1   ...   162   163   164   165   166   167   168   169   ...   192
Bog'liq
jismoniy mashqlar fiziologiyasi va biomexanikasi

gidrodinamik  kuchlar  ham  hosil  bo’ladi.  Bu  kuchlar  tana  o’z  harakati  davomia 
burchak  hosil  qilganda  paydo  bo’ladi.  Bu  kuchlarning  umumiy  ta’siri  tananing  
suzuvchanlik  qobiliyatini  ta’minlay  va  cho’kmamdan  suv  ustida  ushlanishga 
yordam beradi. 


Suzishda oldinga qaratilgan harakat tortish va tormozlanish kuchlarining farqi 
bilan hosil bo’ladi. Bu kuchlar tashqi muhitning ta’sir etish kuchlari. Tananing suv 
ustida  ko’tarilishida  suvning ko’taruvchi kuchi  pasayadi.  Natijada  tananing  suvga 
botishi shu kuchning kamayishiga bog’liq. Suzishning ba’zi bir turlarida, masalan, 
qo’lni suv ustiga chiqarib suzish usulida bunday holat uchramaydi. Bunday suzishda 
qo’l suv ostida harakat qilgan vaqtda suvning tormozlovchi kuchi  paydo bo’ladi. 
Sportchi  betini  suvga  qo’yib  suzganda  (nafas  olishdan  tashqari)  tananing 
suzuvchanligi oshadi. Suvning qarshiligi havo qarshiliga nisbatan ko’proq bo’ladi 
va tezlik kvadratiga proportsional ko’payadi. Suzish vaqtidagi tayanish reaktsiyasi 
shunga asoslangan. Suzishning turiga qarab suzuvchining suv bilan  munosabati har 
xil  bo’ladi.  Masalan,  krolьda  quyidagi  fazalarni  ko’rish  mumkin:  boshlanish  
ko’tarish va tortish kuchlari oz, aylantiruvchi kuchning momenti boshqa qo’l bilan 
tenglashadi;  harakatga  keluvchi-tortish  kuchning  tezlanishi,  ko’tarish  va 
tenglashtiruvchi kuchlarning saqlanishi;  asosiy uncha ko’p bo’lmagan tortish kuchi. 
Bu fazada tortish usuli bilan bajariladigan harakat tamom bo’ladi va itarilish usuli 
bilan bajariladigan harakat boshlanadi; yakunlovchi- asta-sekin pasayib oldin ta’sir 
etgan kuchlar paydo bo’ladi, ko’taruvchi kuchning o’rniga cho’ktiruvchi kuch paydo 
bo’ladi. 
Suzishda  qo’llarning  harakati  katta  rolь  o’ynaydi.  Ularning  yordamida 
umumiy tortuvchi kuch  o’rtacha miqdorda saqlanib turadi. Bunda panja va tovon 
eng katta effekt beradi, ularning suvga bo’lgan bosimi eng ko’p tortish kuchni hosil 
qiladi. Suzish texnikasida suzishning effektivligini oshiruvchi xususiyatlari bo’ladi. 
Masalan,  qo’lni  bilan  bo’g’inida  bukilishi  tortuvchi  kuchlarning  impulьsini 
kuchaytiradi. Tovonni bukish ham shunday ahamiyatga ega. Qo’l va oyoqning bir-
biriga  muvofiqlashtirilgan  (tenglashtirilgan)  harakati  tana  ning  tebranishini 
pasaytirishga  qaratilgan,  buni  ayniqcha  qo’lning  vintsimon  harakatida  (o’zining 
pastiga) ko’rish mumkin, bunday harakatlar suzishning effektivligini oshiradi. 
Oyoq  va  qo’llarning  birga  bajarilgan  ishning  umumiy  tezligini  bermaydi, 
chunki  suvda  teskari  ta’sir  etuvchi  qarshiliklar  paydo  bo’lib,  suzish  kuchini 
pasaytirali. Ularni butunlay yo’qotish mumkin emas, faqat kamaytirish mumkin. 
Suzuvchining harakatida tashqi mug’itning qarshiligi (oldindan) qarshiligiga 
bog’liq. Bu qarshilik tezlik kvadratiga proportsional bo’lib ko’payishi uchun tezlik 
bir  xil  bo’lishi  kerak.  Har  xil  tezlikda  harakat  qilganda  uning  o’zgarishi  bilan 
qarshilik har o’zgaradi. 

Download 2,03 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   162   163   164   165   166   167   168   169   ...   192




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish