O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat universiteti o‘zbek tilshunosligi kafedrasi kunduzgi bo’lim

O‘zbek shevalarida omonimlar ham qo‘llanadi: I quraq-laxtak; II quraq- mayda; III quraq - qamishning qurigani. (Jiz.);
I tapa - balandlik, II tapa - bosh;
I chaqa - chaqa pul, II chaqa -tuxumdan chiqqan qush, III chaqa - aqliy qobiliyati zaif odam;
I ulaq - eski, II ulaq - ulama soch;
I qiyiq - durracha, II qiyiq - o‘jar odam;
I botqa - semiz, I botqa - ovqatning bir turi;
I d’m - hech, II d’m - g‘avo dim, III d’m - jim, IY d’m - siqilish;
I et - go‘sht, II et - ayt; I ul - o‘g‘il, II ul - poydevor;
I jav - yov, II jav - eshikni yop, III jav - non yopmoq;
I suvdaq - suvdek toza, II suvdaq - chiroyli;
II cho‘zma - yupqa ovqat, II cho‘zma - podnyajka.
SHeva vakillari nutqida sinonimlar ham ko‘p qo‘llanadi:
uəldər, əshg‘əl-dəshg‘əl – tentak;
mtmri, su quyd, shəytən – shum;
battכl, qioyiq, ters, aks – qaysar;
buvi, כyi, biyi – ona; chכrsi - qiyiq, qiyiqcha – belbog‘;
diykat, pismiltiq – ayyor;
kuvar, bכlg‘a, tכvar – tesha.
O‘zbek shevalarida antonimlar ham ishlatiladi:
janub - chushlik (tushlik)
tez - jay (tez-sekin)
yəxsh - shildir (yaxshi-yomon)
kun ch’q’sh (sharq) - kun bət’sh (g‘arb)
pəst - yuqori
bכbək (chaqaloq) - soqim (katta)
choqor (chuqur) - t’k (baland)
oqəv (achchiq) - tətt’ (shirin)
tumən (past) - b’y’k (baland).
SHevalarda yangi so‘zlar, ya’ni neologizmlar ham qo‘llanadi:
kar’dכr, pכl’kl’n’ka, akכp, kכntrכl, semכn, adris, atכm, xaladilniy, kכsmכs, iskələt (skalad), chekənkə, trəli:bus (trolleybus) va boshqalar.