O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi andijon davlat universiteti mirzakarimov h

4.5. Kurash mashg‘ulotlari sport inshootlari va ularning jihozlanishi 
Kurash zallari – 
sport anjomlari va jihozlar bilan etarli darajada jihozlangan, 
kurash turlari bo‘yicha o‘quv – mashg‘ulotlari va musobaqalar o‘tkazishga 
mo‘ljallangan bino kurash zali deyiladi. Kurash zallari o‘quv mashg‘ulotlarini va 
sport to‘garaklarini uyushtirish va o‘tkazish uchun asosiy va qo‘shimcha sport 
anjom va jihozlar bilan ta’minlangan bo‘lishi kerak. Maktab kurash zallarini 
umumiy texnik, gigienik va pedagogik talablarga javob berishi, kerakli sport 

---

130 
anjomlar bilan ta’minlanganligi ma’muriyat va kurash murabbiylari vazifasi 
hisoblanadi. 
Maktab kurash zali o‘quv mashg‘ulotlar o‘tkaziladigan binolarga yonma-yon 
qurilib, kurash bo‘yicha o‘quv mashg‘ulotlari va sport musobaqalari o‘tkazish 
uchun texnika havfsizligiga rioya qilingan bo‘lishi kerak. Kurash zallarini qurilishi 
arxitektura loyihalariga rioya qilgan holda qurilgan bo‘lishi kerak. Zallar 
ma’naviy-ma’rifiy tadbirlar o‘tkazilishga ham hizmat qiladi. Katta maktablarga 
ikkita va undan ko‘p zallari qurilgan hollarda ulardan foydalanishda bir zaldan 
ikkinchi zalga o‘tishni hisobga olish kerak. 
Pol qismini paski qismi asosan beton yoki yog‘och buruslardan bo‘lishi kerak. 
Pol qismini baquvvat va sifatliligi uzoq muddatga chidashni ta’minlaydi. Pol 
issiqliklarni va tovushini me’yorida bo‘lishiga salbiy ta’sir ko‘rsatadigan 
bo‘lmasligi kerak. Polni chirimasligi va uzoq foydalanish maqsadida ishlovlar 
berilishi va ventilyasiyalar qo‘yilishi kerak. 
Kurash zalining devor qismi asosan yuqori tom qismini ushlab turadigan 
qismi bo‘lganligi uchun barcha texnik talab normalariga qat’iy rioya qilingan holda 
qurilishi shart. Bundan tashqari zalni tom va devor qismiga sport jihozlarini 
osilishi va qatirilishini, loyihalashda va qurishda hisobga olish kerak. Zal oynalari 
2 m balandlikda bo‘lib, tashqariga ochilishi maqsadida muvofiqdir, Eshiklarni eni 
va ochilishi ham talab darajasida bo‘lishi kerak, chunki jihozlarni olib kirish va 
chiqarish hamda yong‘in chiqqanda yoki tabiiy ofatlarda texnika havfsizligiga 
rioya qilingan bo‘lish kerak. 
Kurash
 
zallari ikki usulda yoritiladi. Tabiiy va sun’iy usulda. Zallarni
loyihalashtirish va qurishda yorug‘likni tabiiy yoritish uchun belgilangan normada 
bo‘lishiga e’tibor berish kerak. Deraza quyosh chiqish va botish tomoniga o‘rnatish 
kerak, shu bilan birga quyosh nuridan saqlash uchun parda osiladi. Zalni elektr 
yoritqichlari ishchi va avariya hollari uchun mo‘ljallangan bo‘ladi. Zalga 
o‘rnatilgan lampochkalar mahsus plafonda yoki lyuminisensli lampa o‘rnatiladi. 
Kuz va qish faslida kurash zallarda o‘quv va sport trenirovka mashg‘ulotlarini 
bir me’yorda o‘tishi u erdagi havo haroratiga katta bog‘liqdir. Kurash zalida havo 

---

131 
harorati +15-17 echinish xonasida +19-23, yuvinish xonasida (dushda) +25, 
tualetda esa +17-21 bo‘lishi kerak. Sport zalida havo namligi 40-60% me’yorda 
bo‘lishi kerak.
Kurash zallari tabiiy va sun’iy shamollantiriladi. Tabiiy shamollantirish 
tashqaridagi havoni zalga kiritib zalni shamollanishiga va havoni yangilab 
turishiga yordam beradi. Sun’iy shamollatgich maxsus asboblar kondinsionerlar 
yordamida havoni tashqaridan ichkariga yoki ichkaridan tashqariga, kirib 
chiqishini ta’minlaydi. Kurash zallarni shamollatishning asosiy vazifasi zallar 
havosini changlardan tozalash va toza havo bilan ta’minlashdir. 
Mashg‘ulot joylari. Kurash mashg‘uloti xonalari chang va korbanat angdrid 
gazidan holi bo‘lishi zarur. Bu joylarda chekish taqiqlanadi. Xona tekis, toza, 
yorug‘ va toza havo bilan ta’minlangan bo‘lishi kerak. Xona harorati mo‘tadil, 20-
25 gradus atrofida bo‘lishi maqsadga muvofiq. Kurash gilamlari va tatamilar, sport