O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

Orqa babka markazi tomonidan ruxsat etilgan kuch. 
Keskichning orqa babka
markazidan

1
masofadagi xolatida (rasm-48) orqa markazga ta’sir etuvchi R 
kuchi quyidagi aniqlanadi: 
6.
 
Orqa babka markazi tomonidan ruxsat
etilgan kuch.

---

48-rasm.
Orqangi markazga ta’sir etuvchi kuchlarning hisob sxemasi: 
2
2
y
z
 R
 
 R
 
R 


 
 
 
 
 
(57)
 
bu yerda 
R
z
 
va 
R
y
 
- orqa babka markaziga ta’sir etuvchi vertikal va gorizontal 
kuchlar. 
R
z
 = R
z
 (1-

1
) 

 G
1
(1-

2
); 
 
R
y
 = R
y
 (1-

1
) 
 
 
 

(58)
 
bu yerda


1
1
λ
=
;


2
2
λ
=

2
- detalning og’irlik markazidan orqa babka markaziga bo’lgan masofa; 
G
- detalning og’irlik kuchi.
R
z
 
ni hisoblash formulasining o’ng qismidagi ikkinchi xad oldidagi minus 
ishorasi oddiy keskichlar bilan ishlashda, plyus ishorasi teskari 
o’rnatilgankeskichlar bilan ishlashda qo’yiladi (rasm-49). Teskari o’rnatilgan 
keskichlar bilan og’ir ishlov berish sharoitlarida titrashni kamaytirish uchun foyda-
laniladi. 
Agarda ishlov berish detalning o’ng tomonida bajarilsa, 
R 
kuchi eng katta 
qiymatga erishadi (bevosita orqa markaz oldida). Bunday holda

1
=0
. Agarda 
detal og’irligi eotiborga olinmasa, u holda 
 
49-шакл. Тескари кескич билан ишлов бериш схемаси 

---

2
z
2
y
2
z
ε
1
Р
 R
 
 R
 
R 




 
 

(59) 
Markaz ishchi yuzasining tekislikka bo’lgan proektsiya maydoni F
o
bo’yicha 
ruxsat etilgan bosim [q
o
] orqa babkaning qo’zg’almas markazida 100 MN/m (10 
kgs/mm ) dan oshib ketmasligi kerak 
 


 
0
2
0
IV
z
q
1
F
Р



(60) 
Markaziy teshiklarni o’lchamlari ishlov berilayotgan valning eng kichik
deametiriga bog’liq ravishda aniqlanadi o’rnatiladi. Dastlabki hisoblar uchun 
quyidagi bog’lanishdan foydalanish mumkin. 
D
o
=(0,04

0,05)
d
, m {D
o
=(1,25

 1,50)d, mm}, 
(61) 
bu yerda d - ishlov berilayotgan detalning eng kichik diametri, m (mm). 
 
d
o
 = 0,4D
o
; L = D
o
; L
1
 = 0,52D
o 
 
(62)
 
Uglerodli asbobsozlik po’latlaridan tayyorlagan oddiy markazlarda davomli ish-
lashda quyidagi shartga rioya qilinishi kerak. Agarda aylanuvchi markazlar 
qo’llanilsa, u holda podshipniklar tomonidan ruxsat etilgan kuchlarni tekshirish 
shart.