O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

1409-yili yuz bergan. Shohruh Hirotdan Balxga tomon 1409-yilning iyu-
lida j o Lnagati va 10 sentyabrida Balxdan chiqib, Amudaryo orqali kechib
o ‘tgan. Mana shu muddat oralig‘ida Shohruh Mirzo Balx shahrini qamal
qilib turgan. Abdurazzoq Samarqandiy o ‘zining “Matlai sa’dayn va maj-
mai bahrayn” asarida hikoya qilishicha, Amir Temur Xuroson saltanatini
tuzib, Balx, Qunduz, Badaxshon, Hisor kabi bir qancha shaharlarni uc-
hinchi o ‘g ‘li Mironshohga suyurg‘ol qilib bergan edi. Shohruh kurashib.
430

---

bu o'lkalarni tortib oldi. Ana o ‘sha voqealaming oqibatini muallif doston
debochasida qisqagina hikoya qilgan.
D oston n ing qisqacha m azm uni. 
Dostonning boshlanishida Yo-
qubning o ‘n ikkita o‘g ‘li va Yusufning alohida ta’rifi, akalari Yusufni
yomon ko‘rib qolganlari va buning sababi, Yusufning ko‘rgan tushi va
tushni Yoqubga hamda akalariga aytgani, Yusufni akalari cho‘!ga olib
ketganlari va uni chohga tashlaganlari, Yusufning chohda qilgan muno-
joti kabi voqealar hikoya qilinadi. Bu voqealar Qul Alining “Qissayi Yu­
s u f’ dostoniga hamohang. Shuning uchun voqealar har ikkala dostonda
farq qiladigan o ‘rindan boshlaymiz.
Misrda Maliki Tojir degan bir butparast savdogar Yusufni tushida
ko‘radi va uni izlab Kan’onga - akalari Yusufni tashlagan chohga keladi.
Yusufni u chohda ko‘radi. Yusufni akalari yigirma diramga sotadilar.
Malik Yusufni bandi qilib о Jib ketadi. Yusuf onasi qabri oldiga kelganda
tuyadan o ‘zini tashlab tushib qoladi va onasining qabrini quchib, nola
bilan shunday deydi:
Dedi: “Ayo mushfiqu zebo onam!
Kuydi bu band ichida miskin tanam!
Qul bila zanjir erur hamdamim,