O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

dostonining muallifi Durbek deb ta’kidlaydilar va doston Durbek mual-
lifligida bir necha marta chop etilgan.
142 
Bu haqda qarang: 0 ‘zbek adabiyoti tarixi. Besh tomlik. 1-tom. Т.: “F an” nashriyoti, 1977, 
278-279-b.
429

---

Durbekning hayoti, ijodi, shuningdek, mazkur doston haqida faqat-
gina “Yusuf va Zulayho” dostonidan ma’lumot topish mumkin. Doston-
ning yozilishi haqida shoir quyidagicha ma’lumot beradi:
“Zod” cdi ta’rix taqi “hye”yu “dol”,
Muddati hijratdin о ‘tub mohu sol.
Arab harflari bilan ifodalangan abjad hisobiga ko‘ra, “zod” harfi -
800, “hye” -
8
, “dol” - 4 ga teng keladi. Har uchala sonning yig‘indisi
812 bo‘ladi. Hijriy hisobidagi bu yil raqami milodiy 1409-yiIga to‘g ‘ri
keladi.
Dostonning Balx shahrida yozilganini asarning debochasida shoir
kcltirgan ma’lumotlar tasdiqlaydi:
Balx erur dahrda ummul bulod.
Mazhari islomu taqi adlu dod...
Qal’ai Balx o ‘ldi chu darvrozaband,
Povai zulm o ‘ldi bag‘oyat baland.
Bu misralardan keyin shoir Balx qamali paytida shahar ichkarisi va
tashqarisidagi ahvolni tasvirlaydi. Shahar ichkarisi xuddi “do‘zax kabi
zindon”ga aylangan, odamlaming ohu fig‘onlari bilan to‘lib ketgan, xalq
ko‘z oldiga faqat nonni keltiradi, ko‘z yoshlari obi ravonday oqadi va h..
Shahar tashqansida csa farvonlik, xuddi jannatga o ‘xshaydi, hamma yoq
ko‘kalamzor, odamlar bir-biri bilan gulzorlarda suhbat qurgan, betash-
vish hayol hukm suradi.
Shoir, doston debochasida yozishicha, shahar ichidagi xalq bilan
birga qamalda uch oy yashaydi, yuz bergan voqealami, odamlammg ah-
volmi, kayfiyatini kuzatadi. Shoir asarda tasvirlagan voqcalar milodiy