O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

361

---

nusxasi XVI asmig 1 yarmiga mansub bo'lib, Britaniya muzeyida saq­
lanadi. “Taashshuqnoma”ni nashrga tayyoiiagan A.M.Shcherbakning
xabar berishicba, asar Xorazmiyning “Muhabbatnoma”si, Lutfiy-
ning devoni, “Gul va Navro‘z”, Mir Haydar-Majzubning “Maxzan ul-
asror”i, Yaqiniy, Ahmadiy va Amiriylaming munozarasi, X o‘jandiyning
“Latofatnoma”si bilan bir muqovadadir. “Taashshuqnoma”dan bitta no-
mani 1927-yili A.N.Samoylovich ilk bor chop ettirgan edi. U yana “Ta­
ashshuqnoma” bilan “Muhabbatnoma”ning til xususiyatlarini qiyoslab,
bir maqola ham e’lon qilgan. Ingliz turkologi Ch. Ryo ham Said Ahmad­
ning “Latofatnoma” asarini o ‘z katalogiga kiritgan (Ch. Rieu. Catalogue
o f the Turkish Manuscripts in the British Museum, p. 288). Ammo u Na­
voiyning “Majolis un-nafois”idagi ma’lumotlami inobatga olganmi yoki
haqiqatan Sayyid Ahmadning “Latofatnoma”sidan xabardor bo‘lganmi
- bunisi ma’lum emas.
Sayyid Ahmad o ‘zbek va fors tillarida g ‘azallar yozgan bo‘lib, ikki-
ta devon tuzgani ham Navoiyning ma’lumotlaridan anglashiladi.
“Majolis un-nafois”da Sayyid Ahmadning “Latofatnoma ’sidan kel­
tirilgan bayt “Taashshuqnoma”da yo ‘q.
“Taashshuqnoma” o ‘nta nomadan tashkil topgan bo‘lib, jami
319 baytdan iborat. “Taashshuqnoma”ning o ‘ziga xos tomoni shun-
da ko‘rinadiki, har bir noma uch qismdan - noma, g ‘azal, “So‘zning
xulosasi”dan iborat qilib tuzilgan. Sayyid Ahmad bu asarini biron
shoir asari ta’sirida yaratilganini qayd etmasa ham, asaming g ‘oyaviy
y o ‘nalishi, tuzilishi, tasviriy vositalarga qaraganda, aytish mumkinki, bu
asarga “Muhabbatnoma” va “Latofatnoma”ning ta’siri kuchli boigan.