O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

fo l
so‘zi asos bo‘lgan, ya’ni 
uningcha, xristian monaxlari qo‘llarida fol kitobini olib yurganlar. Muh- 
taram ohm 
f o l
ni 
f o l kitobi
deb tushungan. Aslida bu baytda fol kitobi 
yoki fol ochish haqida so‘z ketmayapti, balki Shovur taxminlab yurgan, 
shu bois ko‘p tentirab yurgani haqida so‘z ketmoqda. Baytning mazmuni 
quyidagicha: Shovur butxonaga taxminlab kirdi, shu bois u ko‘p tentirab 
yurdi 
(abdol -
tentirab yurdi, ahmoq bo id i deganidir).
Dostonning mazmunidan ay on bo‘ladiki, Qutb bu asarni erkin tarji­
ma qilishdan tashqari, zardushtiylikka oid ba’zi timsollami ham olib kirdi.
Qutb - shoir. Har bir bob so‘ngida Qutb o‘ziga murojaat etib, dun- 
yoning bevafoligi haqida qisqa xulosa qiladi va keyingi hikoyaga o‘tadi. 
Dostonning kirish qismidagi bag‘ishlov odatdagi qasidalami eslatga- 
nidek, boblar xotimasidagi lirik chekinishlar doston syujeti davomida 
Qutb nafis she’rlar ham yaratganidan dalolat beradi. Jumladan, Shovur 
Ko‘histonga borib, hiyla qilgani to‘g ‘risidagi bob so‘ngida Qutb nafa- 
qat voqealar bayonida, balki badiiy tasvir vositalaridan istifoda etishda, 
so‘zlami o‘mida qoilashda, so‘z o‘yinlaridan foydalanishda ham maho- 
rat ko‘rsatadi:
Yana so‘z ayg‘uchi andog‘ ayur kim,
Bu Shabdiz aning urg‘u teyu bildim.
0 ‘sh emdi ul dayrni izdar ersang,
Yel elt(t)i sang‘asin o‘muni ko‘rsang.
Chechak rangin olig‘li oncha yoshlar,
Qora to‘n kidmish aning yoshi yoshlar.
Idining muncha tangsuq ishlari bor,
Ко‘rub ibrat qiyomatqa qil iqror.
316

---

Qutb, sen bu hikoyatlarqa qolma,
Vafosi yo‘q azunqa takya qilma.
So‘zung boshla, bu yerda qolmag‘il kech,
Ishitmazlar bu so‘zni bilgalar hech (49-50-b.)
Baytdagi