O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

bu ot mungintek haddin osha cholig* boMmasa, yer-ko‘kta muning ham-
tosi y o ‘q erdi”. Bu so ‘zni jilavdore eshitib, chilburilik paydo qildi. Ayt-
timki: “Bu maydonda bore sanga ne quyushqong‘a g ‘azab qilib, chovus-
hi* chaynarsen!“ Oxir so‘zumga javob top olmay dami tutuldi.
(* q a v s -y o y ; qavs burji - to ‘qqizinchi oy - noyabr oyiga to ‘g ‘ri
keladi; * tulu’ — chiqish, ко rinish; *cholig' yugurik; o'tkir; * cho-
vush — eshik og ‘asi; elchi)
0 ‘q va Yoy o'rtasidagi munozaradan avval muallif va yigit o ‘rtasida
bahs kechadi, bahs natijasida yigit mag‘lub bo‘ladi. Ana shu voqeadan
keyin Yaqiniyning xayoliga turkiy tilda munozara yo‘qligi, forsiydan
foydalanib, turkiy tilda bu janrda bir asar yaratish istagi paydo bo‘lganini
izhor qiladi. Shu bilan muqaddima qismi yakuniga yetadi.
Alqissa bu xayolda mutafakkir va bu ahvolda mutahayyir erdim,
chun ul yigitning yosining so‘zi tilimda va o ‘qining xayoli boshimda
ekan, ko'nglurnda keehtikim: “Bu kunga degur hech kimarsa turki(y)
tilning javharin va forsi(y) alfozining gavharin tarkib qilib, o ‘q (va)
yoyning orasinda munozara tartib qilmaydurkim, bu vajhdin olamda an-
din nishona qolgay deb”. Chun ushbu so‘z marg‘ub va bu bois mahbub
ko‘rundi, bu munozara tasnifina shuru’* qildim va umid ulkim, xush
tab’lar tobug‘ida* maqbul matbu’* bo‘lg ‘ay...
( *shuru' - kirishis; * tabug ‘ - huzur-halovat; * matbu ’ - ta ’bga
muvofiq, loyiq keladigan)
“0 ‘q va Y oy” munozarasining mazmuni va maqsadi. Munoza­
raning asosiy voqealari, yuqorida aytganimizday, sarguzasht mazmuni-
401

---