O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

hun yana “Majolis un-nafois”dagi yondosh ma’lumotlarga va “0 ‘q va
Yoy” munozarasidagi dalillarga murojaat etish maqsadga muvofiqdir.
“0 ‘q va Yoy”da Yaqiniy “hazrati sayyid ul-ahror” Qosim Anvorga hur-
matini izhor qilish bilan birga, uning ikki misra forscha she’ridan keltira­
di va “qaddasa Allohu sirrahu” deya uning vafot etganiga ishora qilib ke-
tadi. Navoiy ham “Majolis un-nafois” asarida Qosim Anvor to‘g ‘risida
so‘z yuritganda, u olamdan o ‘tganini eslatadi. Qosim Anvor 835\1431-
32 yiliarda vafot etgan. Yaqiniy Qosim Anvor to‘g ‘risida so‘z yuritib,
uning she’ridan keltirgan ma’lumotdan shuni anglash mumkinki, “0 ‘q
va Yoy” munozarasi Qosim Anvor vafotidan keyin; 1435-1450-yillar
oralig‘ida yozilgan. Agar bu munozara XV asming ikkinchi yarmida,
ya’ni Navoiy hayotligida yozilganda edi, Yaqiniy Navoiyni esiamasligi
mumkin emas edi. E. Rustamov Navoiy “Majolis un-nafois”da Yaqiniy
laxallusli ikki shoir to‘g ‘risida to'xtalgani haqida “XV asming birinchi
yarmida o ‘zbek she’riyati” ( Uzbekskaya poeziya v р еп ю у polovine XV
veka.) nomli kitobida yozadi. Ulardan biri, Navoiyning e ’tirof etishicha,
395

---

yaxshi shoir edi. U Sulton Husayn Boyqaro saroyida xizraat qilgan, har-
biy yurishlardan birida yarador bo'lib, olamdan o ‘tgan. Ikkinchi bir Ya-
qiniy to‘g ‘risida Navoiy shunday yozadi: “Mavlono Yaqiniy - timdroq
mashrabli kishi erdi. Turkiy va forsiy she’r aytur erdi. Turkchasidan bu
matla’ni ko‘p mubohotlar bila o ‘qur erdikim:
Ohkim jonimg‘a yettim yori nodon ilgidin,
Dodu faryod ul jafochi ofati jon ilgidin.
Ammo forsiysidan bu matla’i yomon voqye bo‘lmaydurkim:
Subhyeki, darn ba mehr nazad yak nafas tun,