O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

Torobiyning odamlari talon-tarojga bcrildilar, Talon-tarojni bas qilgan-
larida, shayxning y o ‘qligi ma’lum bo‘lib qoldi va “shayximiz g ‘oyib
bo‘libdi” deb uning ukasi Muhammad Alini shayx qilib ko‘tardilar.
Mo‘g ‘ul lashkari bilan Muhammad Ali tomonida turib jang qilgan Buxo-
ro xalqi o ‘rtasidagi jangda har ikki tomondan yigirma ming odam o ‘ldi.
Mo‘g ‘ul lashkarining qoTi baland keldi va Qorachor no‘yonning amri
bilan Buxoroni g ‘orat qilishdan lashkar o ‘zini tiydi.
Mahmud Torobiy bilan bog‘liq voqealami Mirzo Ulug‘bek kelti-
rishidan shu narsa ma’lum bo‘ladiki, tarixda bu shaxs boshchiligidagi
xalq qo‘zg ‘oloni zolimlarga qarshi kurash y o ‘lidagi kurash emas, balki u
avom xalqni aldov bilan o ‘ziga og‘dirib olgani va aldovga laqqa tushgan
xalq uni Buxoro amiri qilib ko‘targanini hikoya qilgan. Mahmud Toro­
biy o'zini avomga qanday qilib sohibi karomat qilib ko'rsatgani quyida­
gi parchada yanada aniqroq ayon bo‘ladi: “...Keyingi juma kuni Shayx
341

---

Mahmud Torobiy nomiga xutba o ‘qitdi!ar. Imomlar va Buxoro ako-
birlarining barchasi shunda hozir qilindi. Ulaming ba’zilarini o‘ldirdi,
ba’zilarini sazoyi qildi. Rind va avboshlaming barchasini katta ehtirom
bilan qabul qildi. Ularga dedi: “Sizlar uchun g ‘oyibdan qurol-yarog‘ to-
pishga muyassar bo‘ldim!” 0 ‘sha kunlarda Sheroz tomondan bir kar-
von kelgan va to‘rt xarvor shamshir olib kelgan edi. Bu ham odamlar
sonining ko‘payishi va e’tiqodiga sabab bo‘ldi”. Xalq. bundan tashqa-
ri, boylaming uyiga kirib, molini talon-taroj qildilar, Mahmud Torobiy
o ‘ljalami avboshlarga taqsimlab berdi.
Mirzo Ulug‘bek Mahmud Torobiyning ichki dunyosi bilan tashqi