O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

sifatida e ’tirof etilganini asaming o ‘zidan anglash mumkin. Xususan,
329

---

hukmdor Muhammad X o ‘jabek o‘zbek adabiyoti uchun tamomila yangi
janrdagi asami yaratishni Xorazmiyga topshirgani ham fikrimizga dalil-
dir. Xorazmiy o ‘zbek va fors tillarida mahorat bilan baravar ijod qilgani­
ni «Muhabataoma» takibidagi masnaviy, g ‘azal, qit’a, fard kabi janrlar
ko‘rsatib turadi.
«Muhabbatnoma» - dunyoviy ishqni kuylagan asar. «Muhabbat­
noma» tasavvuf adabiyotiga mansub, ilohiy ishqni kuylovchi asar, dun­
yoviy ishqdan begona asar ekan, degan xulosa kelib chiqmasligi kerak.
Birinchi navbatda, oshiq va ma’shuqaning o ‘rtasidagi nomalar, g ‘azallar
dunyoviy ishqni kuylagani bilan diqqatga sazovor. «Muhabbatnoma»dagi
birinchi g ‘azalda ma’shuqaning ta’rifiga bag‘ishlangan baytlarga e ’tibor
beraylik. G‘azalning birinchi bayti quyidagicha:
Yuzungni ko‘rdum, ey jon, bay ram oyin,
Munung shukronasi qurbon b o io y in ...
Shakartek til bila to‘ti tilingiz,
Necha ko‘p sayd etar jonlar xumoyin.
Yorning yuzi gulgun, shod-xurramlikdan bayram misoli ochilib ket-
ganini shoir madh qilar ekan, shunday go‘zallikka jonini qurbon qiiishga
tayyor. Yorning to‘ti tili singari shirin so‘zlari qancha-qancha afsonaviy
qushlarni ham maftun qilgan. Shoir bu baytlarida nafaqat samimiy oshiq
qiyofasini gavdalantiradi, balki dunyoviy ishqning haqiqiy manzarasini
chizadi. Yor go‘zalligining yangi-yangi qirralarini, tashbehlarini hayot-
dan izlaydi, hayot, tabiat va insondagi mavjud narsalar yorning go‘zalligi
oldida hech narsa. Quyidagi baytlarga e ’tibor beraylik:
Ochilsa la’lingiz, shakkar sochilur,
Ко'rub gulg‘unchaning og‘zi ochilur.