O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

ya Imp. Akademii nauk, SPb., 1911, ser. VI, 4, str. 260,. N9128). Ammo
bu qoiyozm a nusxasi hali topilmagan. Shuning uchun hozirgi paytda
faqat ikkala nusxa to‘g ‘risida gapirish va shu nusxalarga tayanish maq-
sadga muvofiq.
Arab yozuvidagi nusxa forscha matalarning mavjudligi bilan farq-
lanar ekan, bir savol paydo boiadi: mazkur forscha she’rlar asliyatga
tegishlimi yoki keyinchalik qoiyozm ani ko'chirish paytida kiritilgan-
mi? (Gap“Muhabbatnoma”dagi forscha hikoya to‘g ‘risida ketmoqda.)
Afsuski, ikkala nusxani solishtirish bir xulosaga kelish uchun asos b o ia
olmaydi. Shunday taxmin qilish mumkinki, Xorazmiy qandaydir fors­
cha asl nusxadan foydalangan va o ‘z asarini yozishda o ‘sha forscha
“Muhabbatnoma”ga taqlid qilgan b o iish i mumkin.
“Muhabbatnoma”ning 
nusxalari 
o‘rtasidagi 
farqlar.
“Muhabbatnoma”ning eski uyg‘ur-turk va arab yozuvidagi nusxasi so-
lishtirilganda, nafaqat so‘z va misralarda, balki asaming mundarijasida
ham farqlar ko‘zga tashlanadi. Birinchidan, uyg‘ur-turk yozuvidagi nus­
xa noraalarga boiinmagan, balki “noma” o ‘mida ' s o '/ boshi” ishlatil-
326

---

gan. Ikkinchi dan, eski uyg‘ur-turk yozuvi nusxasida dastlabki forscha
g'azaldan to‘rt bayt beriladi, xolos, qolgan forscha nomalar, g'azallar
va forscha she’riy hikoyat bu nusxada berilmagan. Uchinchidan, eski
uyg‘ur-turk yozuvi nusxasi tarkibida janrlar (jumladan, qit’a, g ‘azal, fard
kabi) ajratilgan holda berilmagan, balki matn uzluksiz berilavergan. Qo-
laversa, arab yozuvidagi nusxa chop etilganda, hamd qismi tushirib qol-
dirilgan. Eski-uyg‘ur turk yozuvida esa berilgan. Biz har ikkala nusxani