O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

sichg'an
(sichqon) bo‘ldi. Shuning uchun yil boshini 
uning nomi bilan ataldi, shu so‘zga yil qo‘shib, 
sichg'an yili -
sichqon 
yili deb atadilar. Undan keyin o‘tganlari quyidagi tartibda bo‘ldi va ular- 
ning har biri bir yil uchun ism bo‘lib qoldi: 
ud yili
(sigir yili), 
bars yili
(yo‘lbars yili), 
tavishgan yili
(quyon yili), 
nek yili
(timsoh yili), 
yilan
yili
(ilon yili), 
yundyili
(ot yili), 
qoy yili
(qo‘y yili), 
bichin yili
(maymun 
yili), 
taqag‘u yili
(tovuqyili), 
it yili
(it yili), 
tongizyili
(to‘ng‘iz yili).
To‘ng‘izga yetgandan keyin hisob yana sichqondan boshlanadi.
Koshg‘ariy afsonani hikoya qilib bo‘lgach, qadimgi turkiylarda yil 
hisobi quyidagi tartib bilan yuritilishini ko‘rsatadi: 
sichqon yili, sigir yili,
bars yili, quyon yili, timsoh yili, ilon yili, ot yili, qo'yyili, maymun yili,
tovuqyili, it yili, to ‘n g ‘izyili
(1, 234).
Bu afsonaning diqqatga sazovor tomoni shundaki, qadimgi Xitoy 
afsonalari tarkibida ham mazkur afsona o‘rin olgan. Xitoy xalqida bu 
afsona Budda bilan bog‘liq.
Xitoylarda rivoyat qilinishicha, Budda yer yuzini tark etishdan oldin 
huzuriga hamma hayvonlami chaqiribdi. U bilan xayrlashgani o‘n ikki 
hayvon kelibdi, xolos. Kelgan hayvonlami mukofotlash uchun Budda, 
men chaqirganimda navbat bilan kelganingiz bo‘yicha yillarga nom be­
raman, debdi. Hayvonlar birinchi boiib kim kelgani to‘g ‘risida bahs- 
lasha boshlabdilar. Oxiri, bir to‘xtamga kelish uchun musobaqa uyush- 
tirishga qaror qilibdilar: daryoning narigi qirg‘og‘iga birinchi bo'lib 
o‘tgan hayvonning nomi bilan birinchi yil ataladigan bo‘libdi. Navbat- 
dagi yillar esa daryoni birin-ketin kechib o ‘tgan hayvonlar nomi bilan 
atalishiga qaror qilishibdi. Nihoyat, o‘n ikki jonzot qirg‘oqqa tizilibdi va 
baravar suvga o‘zlarini tashlabdilar. Kalamush darrov ho‘kizning ustiga 
minib olibdi, ho‘kiz esa hech narsani sezmabdi. Ho‘kiz boshqa hamma 
hayvonlardan oldinga ketib, daryoning narigi qirg‘og‘iga chiqishga tay- 
yorlanibdi. Shu lahzada