O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi ajiniyoz nomidagi nukus davlat pedagogika instituti tasviriy san’at va mehnat ta’lim fakulteti

sekond xend
” biznesining ravnaq topishi shundan dalolat 
beradi. Zamonaviy modaning 
“retro” 
va “
vintage” 
(o`tmish kiyimlar bilan ishqibozlik) uslublari 
bilan qiziqish ham fikrimizning yorqin dalilidir. 
Masalan, 1969 yilda amerikalik S.Leyn kelinlarning tuy libosini qog`ozdan tayyorlagan, 
1994 yilda londonlik X. CHaloyan ham modani tez o`zgarishini tasdiqlab, avia konvertlarning 
qog`ozlaridan tayyorlangan ko`ylak va kostyum modellarini namoyish etgan, so`ng uni yoqib 
tashlagan (garchi bu qog`oz chidamli bo`lsa ham). 
Kostyum shakllanishida noan`anaviy materiallardan foydalanish materiallarning yangi 
imkoniyatlarini, yangi shakllarini va yangi siymolarini qidirishga imkon tug`diradi. 
“
Al`ternativ ekonomika
”ni tarafdorlari ekologik ishlab chiqarish qiziqarli g`oyani tavsiya 
etishadi. Ularning fikri bo`yicha xom ashyoni minimal talafotini ta`minlaydigan mukammal 
texnologiyaga asoslanishi zarur va aholini kichkina guruhining talablarini qondirish uchun 
bo`yumlarni kam seriyali ishlab chiqarish, ular resurslarni katta tejamligiga olib keladi, chunki 
faqat kerakli mahsulot ishlanadi. Mantiqaga zid ravishda uslublar ko`pligi, loyihalash 
differentsiatsiyasi, bir xil buyumlarni ommabop seriyali ishlab chiqarishdan ancha tejamli bo`lib 
chiqadi. 
Ekologik targ`ibot. 
Ishlab chiqarish jarayonni ekologizatsiyalash, yangi texnologik 
echimlarni izlashni muhimligiga qaramasdan, ekologik muammo birinchi navbatda insonni ongi 
bilan bog`liq. Ekologik krizisni faqat tashqi muhitga insonning munosabatini o`zgartirib hal etish 
mumkin. Ekologik muammoni echish uchun barcha satxlarda ekologik madaniyatni shakllanishi 
– davlat satxidan to oddiy iste`molchigacha kerakli shartdir. 
Ongni ekologizatsiyalash talablarni ekologizatsiyalashnishni, ahloq sabablari va insonni o`z 
fe`l-atvorini nazarda tutadi. Ekologik ongni shakllanishiga ekologik ma`lumot asos bo`ladi. SHu 
bois “Moda va ekologiya” Halqaro forumida (Berlin, avgust 1994 y.) savdo-sotiq va 
iste`molchilarn mahsulotlarining insonga ta`siri to`risidagi ma`lumotlarni ishonchli ma`lumotlar 
bilan ta`minlashning muhimligi ta`qidlangandi. Ishlab chiqarish jarayon inobatga olingan holda 
ekologik sof mahsulot bankini barpo etish to`g`risida qaror qilingandi. 
Ekologik etika qiymatini jamoat ongida tasdiqlash vazifani echish uchun bozorda ekologik 
mahsulotni sotish va tashviqot etish (reklama qilish) kerak. 
Ekologik sof mahsulotni reklama qilishdan tashqari “ekologik targ`ibot” mavjuddir. 
Masalan, libos dizaynerlari kiyimda ekologik shiorlarni tasvir etishadi. 
Dizaynerlar fikri bo`yicha hozirgi vaziyatda 
ularni ijodida 
jamiyatni oldida turgan muhim muammolarni dahl qilish lozim. 

---

39 
Masalan, frantsuz dizayneri J.SH.de Kastel`bajak o`z kollektsiyasini bolalar kiyimi 
muammolariga bag`ishlagan. Uning fikri bo`yicha “model`er faqat moda to`g`risida o`ylamasligi 
kerakligning vaqti keldi”. Aynan shu fikrga britan dizayneri K.Xemnett va X.Storey qo`shilishdi, 
ular modellarida ekologik shiorlar va rasmlarni tasvirlashdi. 
Ekologik estetika tabiatni saqlash, tabiiy ehtiyojlarni himoya qilish, ekologik barqarorlikni 
saqlash, insonning imkoniyatini rivojlantirishga qaratilgan. 
Inson 
ekologiyasi 
va 
dizaynni 
gumanizatsiyalash. 
Faylasuf 
M.Mamardashvilining fikricha ekologik inqirozdan chiqish insonning o`zi o`zgarishini taqozo etadi, 
chunki ekologik, iqtisodiy va ma`naviy muammolar majmuini “antropologik fojea” deb baholasa 
bo`ladi. So`nggi vaqtda 
industrial jamiyat mafqurasiga mos “iqtisodiy inson”lar va dunyodagi 
yangi 
vaziyat 
orasida 
yaqqol 
farq 
ko`rina 
boshlandi. 
“Iktisodiy 
inson”ning 
texnokratik 
fikrlash, 
oqilonalik, 
moddiy 
talablarni 
ma`naviylardan 
ustun 
qo`yish, 
etik 
individuallik 
va 
pragmatizm, 
tabiatni 
cheklash, 
va 
undan 
hukumronlik 
qilish 
kabi 
xususiyatlari 
ko`zga 
tashlanadi. 
Individuallik moddiylikka egalik yoki mutaxassislik maqomi bilan 
assotsiatsiyalanadi. 
Hozirgi 
jamiyatni oldida “