O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti yarmatov r. B., Axmedshina f. A

Tadqiqotning metodikasi
– aniq uslublar tizimi, yoki biror 
tadqiqotni olib borish, uslub amalga oshirish yo‘l-yo‘riqlari. 
Tadqiqotning obyektli sohasi 
– bu fan va amaliyotning tadqiqot 
obyekti joylashgan sohasi bo‘lib, amaliyotda u, masalan, matematika, 
biologiya, iqtisodiyotning u yoki boshqa ilmiy ixtisosligiga muvofiq 
bo‘lishi mumkin. 
Tajriba 
– 
umumiy 
empirik 
tadqiqot 
uslubi 
bo‘lib, 
u 
boshqariladigan sharoitda o‘rganilayotgan obyektlar ustidan qat’iy 
nazorat yuritilishiga asoslanadi. 
Tajriba ishi 
– birmuncha yuksak natijalarni olishni ko‘zlab, 
jarayonga oldindan belgilangan o‘zgarishlar, innovatsiyalarni kiritish 
uslubi. 
Tajriba sinovni olib borish materiali
– tajriba-sinov materiali 
ilmiy izlanuvchi tomonidan tayyorlanadi. Ilmiy rahbar bilan kelishiladi. 
Tajriba obyektidagi rahbar va o‘qituvchilar roziligi olinadi. 
Tajriba-sinov ishlarini natijalash
– tajriba-sinov jarayonining 
boshlang‘ich natijalari har chorakda yakunlab boriladi. Yo‘l-yo‘lakay 
ayrim zarur hollarda tuzatishlar o‘rnatilgan tartibda kiritilib boriladi. 
Tajriba-sinov sinfi
– tajriba-sinov ishlari aniq bir sinfda, sinf 
rahbari va dissertant hamkorligida olib boriladi. Tajriba-sinov sinfiga 
teng tayyorgarlikka ega parallel nazorat sinf tayyorlanadi. Tajriba sinov 
ishlari natijalari har ikki sinfda bir-biriga taqqoslanib natijalar 
chiqariladi. 
Taqdimot 
– o‘quv (ilmiy) ish yakunlari haqidagi og‘zaki axborot. 
Tasniflash – 
o‘rganiladigan obyektlar, faktlarni o‘rganishning 
nazariy uslubi; hodisalarni bir-biriga nisbatan tartibga solishga 
asoslanadi. 
Tahlil 
– bu tadqiqotning nazariy uslubi bo‘lib, tadqiq qilinayotgan 
jarayon yoki hodisani maxsus va teran mustaqil o‘rganish uchun uni 
tarkibiy qismlarga ajratishni nazarda tutadigan fikriy operatsiyadir. 
Tezislar – 
o‘qib chiqilgan (yoki og‘zaki bayon qilingan) parchani 
takrorlaydi, lo‘nda ifodalaydi va xulosalaydi; har doim dalillarga ega 
bo‘ladi, mazmun mohiyatini aniqlaydi; materialni umumlashtirish 
imkonini beradi; maqola, ma’ruza, dissertatsiyani tanqidiy tahlil etishda 

---

76 
qimmatlidir. Tezislar turlari: 
oddiy – 
ko‘pincha ko‘chirmalardan iborat 
bo‘ladi, 
asosiy – 
odatda muallif tomonidan mustaqil ifodalanadi, 
murakkab – 
o‘zida ikki turdagi yozuvni chatishtiradi. 
Tekshirish – 
bu tadqiq qilinayotgan obyektning u yoki boshqa 
darajadagi teranlik va detallashtirish bilan o‘rganilishi bo‘lib, bu 
tadqiqot maqsadlari va vazifalari bilan belgilanadi.