Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vaziri mirzo ulugʻbek nomidagi oʻzbekiston milliy universiteti

XX
–
XXI asr oʻzbek falsafasi.
Akademik Ibrohim Moʻminovning 
―Amir Temurning oʻrta Osiyoda tutgan oʻrni va roli‖ mavzuidagi ma‘ruzasi 
va keyinchalik uning risola xolidagi nashri mustaqillik yillarida oʻzbek 
xalqining davlatchilik tarixidagi muhim bosqichlarni anglash va belgilashda 
hamda Amir Temur siymosini qayta tiklashda asosiy gʻoyaviy manba boʻldi. 
Oʻz tarixini davrma-davr olib borilgan qatagʻonlar orqali amalga oshirgan 
totalitar tuzum sharoitida xalq qiyofasini tanitishga u haqdagi haqiqatni ilmiy 
asoslarda isbotlay olishga urunish haqiqiy jasorat edi. Akademik Ibrohim 
Moʻminov ziyolilik e‘tiqodi, mas‘uliyati har qanday ta‘qib va na‘zoratlarga 
toʻla vaziyatda ham oʻz missiyasini bajarishga qaratilganini koʻrish mumkin. 
Oʻz faoliyatini oʻn yetti yoshidanoq oʻqituvchilikdan boshlagan olim
hayotining soʻnggi yillariga qadar oʻzbek ijtimoiy fanlarining ta‘mal toshini 
yaratib ketdi. Sovet davrining buyurtma asosida yaratilgan tarixiy ta‘limotlari 
maktabi – rus etnologiyasi maktabi ta‘limotlariga gʻoyaviy qarshi ta‘limot – 
oʻzbek xalqining milliy davlatchilik tarixi va uning nazariy asoslarini 
Ibrohim Moʻminovning koʻp tomligidagi oʻzbek xalqi tarixi va falsafiy 
merosiga oid asarlar va barhayot gʻoyalarida koʻrish mumkin. 
Akademik Ibrohim Moʻminov oʻzbek xalqiga Farobiy, Beruniy, Mirza 
Bedil kabi adiblarning ilmiy meroslarini ham etkazib berdi. Uning oʻzbek 
xalqi tarixi haqidagi toʻrt tomlik kitobi, ―Samarqand tarixi‖, ―Buxoro tarixi‖, 
―Xorazm tarixi‖ ilmiy nashrlaridagi boshchilik ishlari, Italiya, Vengriya, 
Chexoslovakiya, Gretsiya, Pokiston va Afgʻonistonda qilgan ilmiy 
ma‘ruzalari Oʻzbekiston tarixi, falsafasi toʻgʻrisidagi munosib tasavvurlarni 
shakllantirishga xizmat qildi.
Ustoz olimning ilmiy faoliyati bilan bir qatordagi jamoatchilik 
sohasidagi ishlari ham davr ziyolisining eng yorqin qirralarini oʻzida aks 
ettirgan. Akademik Ibrohim Moʻminov Oʻzbekistonda sotsial institutlar 
tizimining shakllanishida ham oʻz an‘analarini kashf etgan edi. Uning 
boshchiligida Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasining Tarix va 
arxeologiya institutlari shakllantirilgan boʻlsa, 1958- 1974 yillar davomida 
oʻz tashabbusi bilan Fanlar Akademiyasi qoshida Falsafa va huquq 
institutining tashkilotchisi boʻldi. Uning ―Oʻzbekistonda ijtimoiy fanlar‖ va 
―Fan va turmush‖ jurnallariga asoschi va bosh redaktor boʻlgani, 

---

101 
Oʻzbekistondagi ilmiy-ma‘rifiy hayotda ham oʻz milliatparvarlik va 
ilmparvarlik gʻoyalari bilan etakchi ideolog boʻlganing dalilidir.