O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim va zirligi

12. 4-rasm. Dvigatelning uzoq muddatli o’zgaruvchan yuklanishdagi ish grafigi.
Р_ур  Р_н

Р 

Р₁ t₁  Р₂ t₂

…Р_n t_n

t
ур

ц

(12.4)

Bunda:

Р₁ , Р₂ …Р_n

• 
  t₁ , t₂ …t_n
  

vaqt davomida dvigatel quvvatlari

yo’qotishlari,

^Рур ^{- sikl vaqti davomida dvigateldagi o’rtacha quvvat}

yo’qotishlari,

Р_н
- sikl vaqti davomida nominal quvvat bilan ishlayotgan

dvigatelning quvvat yo’qotishlari.

Bu usulni o’zgarmas va o’zgaruvchan tok dvigatellarini tanlashda ishlatish mumkin.

Dvigatellarning quvvatini ekvivalent kattaliklar usuli bilan tanlash mumkin. Masalan, dvigatel quvvatini ekvivalent tok usuli yordamida tanlash mumkin. Buning

^{uchun sikl t}ц

davomida o’zgarib turadigan tokni shunday o’zgarmaydigan tok bilan

almashtiriladiki, uning shu vaqt ichidagi issiqlik ta’siri o’zgaruvchan tokning

issiqlik ta’siriga teng kuchli bo’ladi. Bu tok ekvivalent tok qiymati quyidagi ifodadan topiladi:

^Iэкв

deyiladi va uning

^I экв ^

(12.5)

Bunda:

I₁ , I ₂ …I_N

^t₁ ^{, t}₂ ^…t _N va h.k. vaqtlar davomida o’tayotgan

toklarning qiymatlari;

^t_ю ^,t_m - dvigatelning yurgizish va tormozlash vaqtlari;

K_{1 -}

dvigatelni yurgizish va tormozlash vaqtida issiqlik chiqishi sharoitining yomonlashishini hisobga oladigan koeffitsient (o’zgarmas tok dvigatellari uchun

1
^K₁ ^{ 0,75,} asinxron dvigatellar uchun

K  0,5 ^).

Ekvivalent tok tanlanadigan dvigatelning tokiga teng yoki undan kichik bo’lishi kerak:

^I н ^{ I} экв

Bu usul chuqur va ariqchasi ikki qatlamli bo’lgan asinxron dvigatellarni hisoblashda qo’llanilmaydi, chunki ularda rotor chulg’amining qarshiligi yurgizish va tormozlash rejimlarida ancha o’zgaradi.

Parallel qo’zg’atishli o’zgarmas tok dvigatellarida va o’zgarmas qo’zg’atish oqimida ishlovchi sinxron dvigatellarda:


м
М  с Ф  I  I ²

SHuning uchun ekvivalent tok tenglamasini ekvivalent aylantiruvchi moment tenglamasi bilan almashtirish mumkin:

^М экв ^
(12.6)

Dvigatel shu momentga ko’ra tanlanadi. Dvigatelning nominal quvvati:

_{Р } ^М экв ^{ n}н ^н 9550

ⁿ_н - dvigatelning nominal aylanish tezligi. Agar dvigatel qattiq mexanik tavsifga ega bo’lsa,

Р  M  M.

SHuning uchun dvigatelning ekvivalent quvvatini quyidagi tenglamaga ko’ra tanlash mumkin:

^Pэкв ^

(12.7)

Ekvivalent quvvat dvigatelning nominal quvvatiga teng yoki kichik bo’lishi

kerak:

^Рн ^{ Р}экв

3. Qisqa muddatli ish rejimida dvigatel quvvatini tanlash

Bu rejimda dvigatelning ish vaqti qisqa bo’lgani uchun uning temperaturasi barqaror qiymatga erishib ulgurmaydi (XIII.5- rasm). So’ngra, tanaf-fus vaqtida u muhit temperaturasigacha sovishga ulguradi. Bu rejimda dastgohlarning qisuvchi moslamalari, ajraluvchi ko’priklar, shlyuz qurilmalari dvigatellari ishlaydi.
12.5-rasm. Dvigatelning qisqa muddatli rejnmdagi yuklannsh grafngi.

Qisqa muddatli rejimda ishlaydigan dvigatellar 10, 30, 60 va 90 min. standartli vaqt davomida ishlashi uchun mo’ljallab ishlab chiqariladi.

Dvigatelning ishlash vaqgidagi elektr energiya isroflari nominal (pasport bo’yicha) ishlash vaktidagi elektr energiya isroflaridan kichik bo’lishi kerak.

Agar yuklanish grafigi bir bosqichli bo’lsa, dvigatelni uning ishlash vaqtiga va quvvatiga muvofiq katalogdan tanlanadi. Bunda tanlangan dvigatelning quvvati berilgan rejimning quvvatiga teng yoki undan kattaroq bo’lishi kerak.

Agar yuklanish grafigi bir necha bosqichli bo’lsa, ekvivalent tok, moment yoki quvvat ishi grafik bo’yicha topiladi, dvigatel esa aylanish tezligi va ishlash vaqtiga ko’ra katalogdan tanlanadi. Hamma hollarda quyidagi shartlar bajarilishi kerak:

^Рэкв

 Р_н ,

^Мэкв

 М_н ,

^I экв

 I_н