O'zbekiston respublikasi oliy va orta mahsus ta’lim vazirligi

Vino

Vino mikrobiologiyasi va unda uchraydigan kasalliklar. Vino uzum yoki mcva-sabzavotlar sharbatini bijg‘itish yo’li bilan olinadi. Bijg‘ishm rivojlanish optimumi 13-45°C boigan, Saccharomyces vini turiga mansub achitqilaming toza kulturalari keltiradi. Xercs ishlab chiqarish uchun saxaromitsetlaming boshqa turi, harorat optimumi 16-20°C boigan - Saccharomyces oviformis qoilaniladi. Ba'zi bir vinolami ishlab chiqarishda aralash achitqi florasi ishlatiladi.

¹ Achitqilar hayot kcchirishi davomida fermcntativ jarayonlami olib borishi va cfirlar hosil qilishi natijasida, alohida ta’m va hid bcruvchi vino to‘plami yaratiladi. Olingan vino mahsuloti juda uzoq muolajani - yctilish davrini o‘tishi kerak Bu davrda kislorod juda oz miqdorda boiib, uning muvozanati ko‘p miqdordagi C0₂ va S02 hisobiga ushlab turiladi.
■ Vinoning tuzilishi, ta’mi va hidini buzilishini tashqandagi turli mikroorganizmlar keltiradi. Ulaming tayyor mahsulotda ko‘payishi uning sifatmi buzilishiga, ba'zida esa mahsulotnmg butunlay aynishiga olib keladi.

134

3-ILOVA

Nazorat savollari

1. 
   Meva va sabzavot sharbatlarida qanday mikroorganizmlar rivojlanadi?
   
2. 
   Kvasning buzilishiga qanday mikroorganizmlar sabab bo‘ladi?
   
3. 
   Pivo olish texnologiyasi o‘z ichiga nimalami oladi?
   
4. 
   Pivoning buzilishini qanday mikroorganizmlar keltiradi?
   
5. 
   Vino ishlab chiqarishda qaysi achitqilardan foydalaniladi?
   
6. 
   Qaysi mikroorganizmlar vinoning zararkunandalari hisoblanadi?
   
7. 
   Vinodagi qaysi kasalliklarni bilasiz?
   
8. 
   Qanday zamburug‘ vino sifatiga ham ijobiy, ham salbiy ta’sir qilishi mumkin
   

4-ILOVA
Kichik guruhlarda ishlash qoidasi

1. 
   O'quvchilar ishni bajarish uchun zarur bilim va malakalarga ega bo'lmog'i lozim.
   
2. 
   Guruhlarga aniq topshiriqlar berilmog'i lozim.
   
3. 
   Kichik guruh oldiga qo'yilgan topshiriqni bajarish uchun etarli vaqt ajratiladi.
   
4. 
   Guruhlardagi fikrlar chegaralanmaganligi va tayziqqa uchramasligi haqida ogohlantirilishi zarur
   
5. 
   Guruh ish natijalarini qanday taqdim etishini aniq bilishlari, oqituvchi ularga yo 'riqnoma berishi lozim.
   
6. 
   Nima bo'lganda ham muloqotda bo'ling, o'z fikringizni erkin namoyon eting.
   

Guruhlarga bo’lib topshiriq beradi va bajarganliklariga qarab baholanadi.



1-guruh

2-guruh

3-guruh

4-guruh

Guruhlar bildirgan fikrlarni keyingi guruhlar takrorlamasligi uchun diqqat bilan
eshitib, bir xil ma'lumotlarni o'chirib boradilar. Muammoni bahsga aylantirish kerak
emas. Ularni o'qituvchini o'zi asoslab xulosa yasashi va baholashi kerak.

135

5-ILOVA

Kichik guruhlarga berilgan topshiriqlar

Alkogolsiz va alkogolli ichimliklar mikrobiologiyasini o’rganish

i	> f	i	> f
Meva va sabzavot	Kvas va pivo	Vino	Sidr
sharbatlarining	mikrobiologiyasi	mikrobiologiyasi	mikrobiologiyasi
mikrobiologiyasi	taxlilini tuzish	va unda	taxlilini tuzish
taxlilini tuzish		uchraydigan
		kasalliklar taxlilini
		tuzish
ж	ж	ж	ж

ж

O’qituvchi ko’rsatma beradi va yo’naltiradi

> <

>	f	>	f	>	f	>	f
Meva va sabzavot sharbatlarining mikrobiologiyasi taxlilini taqdim etadilar		Kvas va pivo mikrobiologiyasi taxlilini taqdim etadilar		Vino mikrobiologiyasi va unda uchraydigan kasalliklar taxlilini taqdim etadilar		Sidr mikrobiologiyasi taxlilini taqdim etadilar

Berilgan javoblar muxokama va taxlil qilinadi
6-ILOVA
Uyga vazifa

1. 
   O’tilgan mavzuni o’zlashtirish
   
2. 
   Nazorat savollariga javob yozish
   

Nazorat savollari

1. 
   Meva va sabzavot sharbatlarida qanday mikroorganizmlar rivojlanadi?
   
2. 
   Kvasning buzilishiga qanday mikroorganizmlar sabab bo‘ladi?
   
3. 
   Pivo olish texnologiyasi o‘z ichiga nimalami oladi?
   
4. 
   Pivoning buzilishini qanday mikroorganizmlar keltiradi?
   
5. 
   Vino ishlab chiqarishda qaysi achitqilardan foydalaniladi?
   

136

Nazariy o'quv mashg'ulotining o'qitish texnologiyasi 18-Mavzu: Oziq-ovqatlardagi mikroorganizmlarni nazorat qilish O'quv mashg'ulotining o'qitish texnologiyasi modeli

Vaqt 80	Ta’lim oluvchilar soni
O'quv mashg'ulot shakli va turi	Nazariy: to'liq o'quv mashg'uloti.
O'quv mashg'ulot rejasi	Antimikrob vositalarining ta’sir qilish omillari Kimyoviy antimikrob vositalar Tabiiy antimikrob vositalar.
O'quv mashg'ulotining maqsadi mikrobiologiya fan tizimi haqida umumiy tushuncha
O'qitishnatijasi	Ushbu mavzuni o'zlashtirish natijasida o'quvchilar laboratoriya asbob uskunalarda foydalanish, mahsulotlarning sifatini baholash kabi kasbiy kompetensiyalarga ega bo'ladilar.
Pedagogikvazifalar: Antimikrob vositalarining ta’sir qilish omillari bilan tanishtirish. Kimyoviy antimikrob vositalari bilan tanishtirish. Tabiiy antimikrob vositalarini tushuntirish.	O'quv faoliyati natijalari: Antimikrob vositalarining ta’sir qilish omillarini aytib beradilar. Kimyoviy antimikrob vositalarini aytib beradilar. Tabiiy antimikrob vositalarini tasniflaydilar.
O'qitish metodlari	Ma’ruza/ suhbat/ baxs/ fanga doir boshqalar.
O'qitish vositalari	Matnlar, yozuvlar taxtasi, slaytlar, proektor, kompyutr.
Qaytar aloqaning usul va vositalari	Ogzaki nazorat: savol-javob.
Oquv faoliyatini faoliyatini tashkil etish shakli	Guruh shaklida
O'qitish sharoiti	Auditoriya xonasida
Qaytar aloqaning usul va vositalari	savol-javob, test, bajarilgan o’quv topshiriqlarni baholash.

137

O'quv mashg'ulotining texnologik xaritasi

Ish bosqichlar va vaqti	Faoliyat mazmuni
	O'qituvchi	Ta’lim oluvchi
1- O'quv mashg'ulotiga kirish (5 daqiqa)	Tashkiliy qisim: 1. O'quvchilarning davomati va darsga tayyorgarligini aniqlash	Mashg'ulotga tayyorlanadilar
II Asosiy bosqich (65daqiqa)	Tayanch bilimlarni faollashtirish; Uyga berilgan vazifalarni nazorat qiladi va o’tilgan mavzu bo'yicha savollar beriladi. Maqsad va vazifani belgilanishi; Mashg'ulotning nomi, rejasa, maqsad va o'qitish natijalari bilan tanishtirish. Mustaqil ishlash bo'yicha adabiyotlar bilan tanishtiradi; O'quv mashg'ulotida o'quv ishlarini baholash mezoni va ko'rsadkichlari bilan tanishtiradi.(1 -ilova) Ta’lim oluvchilar bilimini faollashtirish: Tezkor-so'rov, savol-javob, aqliy xujum, o'ylang va juftlikda fikir almashing va boshqa texnikalar orqali bilimlarini faollashtiradi. Yangi o'quv materialini mustahkamlash: Nazariy mashg'ulotning rejasi va tuzilishiga muvofiq, o'qitish jarayonini tashkil etish bo'yicha harakatlar tartibini bayon etadi. Asosiy holatlarni yozdiradi: Slaydlarni Pover Point tartibida namoish va sharhlash bilan bo'yicha asosiy nazariy holatlarni bayon qiladi. (2-ilova) Yangi o'quv materialini mustahkamlash: Mustahkamlash uchun savollar beriladi.(3-ilova), Jarayon kechik guruxlarda etilishini ma’lum qilinadi. Kichik guruhlarga bo'linadi, kichik guruhda ishlash qoidasi bilan tanishtiradi (4- ilova), har bir guruhga topshiriq beradi (5- ilova) va baholash me’zoni bilan tanishtiradi. Ishni bajarish yo'riqnomasini beradi: Guruhlarda ishlashni boshlashga ruxsat beradi. Har bir kichik guruh ishtirokchisi	Uy vazifasini taqdim etadilar. Savollarga javob beradilar. Mavzu nomini va rejasini yozib oladilar. Diqqat qiladilar. Savollarga javob beradilar.Yozib oladilar. Diqqat qiladilar. Savollarga javob beradilar. Topshiriqlarni yozib oladilar. Kichik guruhlarga bo'linadilar. Kichik guruhda ishlash qoidasi bilan tanishadilar. Har bir guruh o'z topshiriq varaqlari bo'yicha faoliyatini boshlaydi.

138

	vazifani bajarish tartibini tushunganligini aniqlash maqsadida qaytar aloqa o'tkadi. Bajarish jarayonini kuzatadi, maslaxatlar beradi. Ishga ajratilgan vaqt tugaganini ma’lum qiladi, guruhlar taqdimotini tashkil etadi. Guruh a’zolariga diqqat bilan ishitishlarini va savolar berishlarini, shu bilan birga o'zaro bir-birlarini baholashlarini eslatadi. Javoblarni to'ldiradi va qisqacha xulosalar qiladi: Guruhlar ishini o'zaro baholashni o'tkazadi, mavzuning har bir qismi bo'yicha xulosalar qiladi, eng asosiylariga e’tibor qaratadi, berilayotgan ma’lumotlarni daftarga qayt etishlarini eslatadi. Mavzuning kasbiy faoliyatlaridagi ahamyatlari bilan bog'lab mavzuni yakunlaydi.	Har bir guruh sardorlari chiqib o'z ishlarini taqdim qilishlarini aytadi. Berilgan qo'shimcha savollarga javob beradilar. Guruh ish natijalarini o'zaro baholaydilar. Ma’lumotlarni daftarga qayd qiladilar.