O‘zbеkistоn rеspublikasi оliy va o‘rta maхsus ta’lim vazirligi urganch davlat univеrsitеti

Mog‘or zamburug‘larning xarakteristikasi, ko‘payishi va sistematikasi.
Zigomitsetsimonlarning jinssiz ko‘payish asosan sporangiosporalar yordamida amalga oshadi. Jinsiy ko‘payish ham o‘ziga xos zigogamiya usulida borib, unda bir xil mitseliyning giflari o‘rtasida (gomotallik formalar) yoki har xil mitseliylar (geterotallik formalar) bir-biriga qarab o‘simtalar hosil qiladi. Odatda, o‘simtalar hosil bo‘lgan joy gifning boshqa qismidan to‘siq bilan ajraladi. O‘simtalar uchrashib qobig‘i eriydi va ikkalasining tarkibiy suyuqligi birlashib, zigota hosil bo‘ladi. O‘simtalar esa giflardan ajralib, ularning qoldiq qismi (suspenzori) zigota bilan birikkan holda qoladi. Zigota tinim davrini o‘tgach, undan jinssiz ko‘payish a’zolari, ya’ni sporangiy bandi va sporangiy o‘sib chiqadi.
Zigomitsetsimonlarning hujayra qobig‘ida xitin va xitozan bo‘ladi. Ahamiyatga molik bo‘lgan qabilalaridan mukornamolar (Mucorales) va entomoftoranamolar (Entoromophthorales) tabiatda keng tarqalganligi va tuzilishidagi o‘ziga xos xususiyatlari bilan ajralib turadi.
Mukornamolar qabilasi — Mucorales. Ushbu qabilaning vakillari tuproqda, o‘simlik va oziq-ovqat qoldiqlarida, o‘txo‘r hayvonlarning go‘ngida va boshqa oson parchalanuvchi organik moddalarda keng tarqalgan. Ayrim vakillarigina hayvon va o‘simliklarda yengil kasalliklar tug‘dirishi mumkin. Ko‘pchilik mukornamolarning mog‘or zamburug‘lari deb ataluvchi vakillarini non va oziq-ovqat qoldiqlarida uchratish mumkin. Ushbu qabilaga mansub turlar ayniqsa nam joyda saqlangan nonda tez paydo bo‘ladi.
Zamburug‘ning substrat mitseliysi non ichidagi kraxmalni parchalab, uning ustki qismida oppoq qatlam shaklidagi po‘panak ipchalarini yuzaga keltiradi (6.1-rasm). Ushbu ipchalar havo mitseliylari deb atalib, ulardan jinssiz ko‘payish a’zolari, ya’ni sporangiy bandi o‘sib chiqadi. Sporangiy bandlari mitseliylaridan biroz yo‘g‘onroq bo‘lib, uchki qismida dumaloq sporangiy hosil bo‘ladi. Sporangiysi ichiga kirib borgan bandi ustuncha hosil qilib tugallanadi (6.1-rasm, b).