Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maхsus ta’lim vazirligi toshkеnt arхitеktura va qurilish instituti

 
 
                                                 
 

---

182 
 
4.1.3. Topshiriqni bajarishni baholash 
1. Motivatsiya va oʻziga ishonchni oshiradigan baholash. 
Odatda  talabalar  oʻqituvchilar  jarayonni  (masalan;  tadqiqotdagi 
ma’lumotlar yigʻindisi), shuningdek natijani (misol uchun, tugallangan hisobot) 
kuzatayotgan  paytda  bir  maxsus  topshiriqni  bajarib  turishlari  kerak.  Talabalar 
bajaradigan  topshiriqlar  oddiy  emas  va  tanlangan  javoblarga  zid  ravishda 
quyidagilarni ham vazifaga qoʻshishlari kerak: 

 
musiqiy asbobni chalish; 

 
atletik qobiliyatlar; 

 
badiiy yaratuvchanlik; 

 
chet tilida suhbatlasha olish; 

 
siyosiy suhbatlarda qatnasha olish; 

 
ilmiy tadqiqot olib boorish; 

 
biror uskunani ta’mirlash; 

 
maqola yozish; 

 
birgalikda oʻynash uchun interfaol metodlarni qoʻllash. 
Bu  misolarni  hammasi  mukammal  qobiliyatlarni  oʻz  ichiga  oladi,  lekin 
shu davr  mobaynida bajarilgan ishni  baholash  turli  usullarda ishlatiladi. Misol 
uchun, oʻqituvchi jarayonni toʻliq kuzatib bora olmasligi mumkin (u qoralama 
variantini  koʻrishi  mumkin,  lekin  soʻnggi  ish  maktabdan  tashqari  soatlarda 
yoziladi) va insho testlari odatda ishni bajarishni baholash sifatida tasniflanadi. 
Yana,  ba’zi  bajarilgan  baholash  ishlarda  aniq  bir  natija  boʻlmasligi  mumkin. 
(bajarilgan ish guruh interfaollaridan foydalangan boʻlishi mumkin). 
Ikki  bir-biriga  bogʻlangan  atamalar,  muqobil  tahlil  va  haqqoniy  tahlillar 
ba’zida ishni bajarishni tahlil qilishni oʻrniga ishlatilishi mumkin, lekin ularning 
ma’nolari  har  xil.  Muqobil  tahlil  qogʻoz-qalamga  bogʻliq  boʻlmagan 
topshiriqlarga  tegishli  (maqola  yozish,  insholar).  Haqqoniy  tahlillar  talabalar 
“haqiqiy  hayotda”  bajaradigan  vazifalarga  oʻxshash  vazifalarni  ifodalaydi. 
Haqqoniylikning  bosqichlari  oʻzgarib  turadi.  Misol  uchun,  Chikago  oliy 
ta’limida oʻqitiladigan yapon tili Tokioda gaplashish uchun judayam ishonchli, 
lekin  u  faqatgina  Yaponiyada  ta’lim  uchun  borishda  yoki  sayohat  uchun 
ishlatilishi  mumkin. Chikagoda  yaponlar  bilan  suhbatlashish  ham  ishonchlilik, 

---

183 
 
haqqoniylikni  oshiradi  va  yapon  tili  oʻqituvchisi  bilan  suhbatlashish  oʻrtacha 
darajada haqqoniy. Bundan ham kam samarali usul bu ingliz va yapon tillarini 
solishtiruvchi testlar.  Til  darslarida direktorga  rasmiy  maktub yozish ham  ular 
keng tarqalgan ish turlaridan boʻlganligi uchun judayam haqqoniy. Lekin besh 
paragrafli  maqola  yozish  samarali  emas  chunki  ular  oddiy  hayota  deyarli 
ishlatilmaydi.  Biroq  besh  paragrafli  maqola  yozish  qiyin  ish  va  odatda  ishni 
bajarilishini tahlil qilish sifatida tasniflanishi mumkin.