O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta махsus та’lim vazirligi huzuridagi

УШБУ ҲАФТА “АХБОРОТ ВА МУРАББИЙЛИК СОАТИ” 
МАШҒУЛОТЛАРИНИ ЎТКАЗИШ УЧУН ТАЙЁРЛАНГАН ЁРДАМЧИ 
МАТЕРИАЛЛАР 
 
Мавзу: “Экологик муаммолар ва уни олдини олиш масалалари” 
 
Ҳозирги вақтда экологик муаммолар аср муаммосига айланмоқда. Фан-
техниканинг, иқтисодиётнинг жадал ривожланиш, антропоген омилларнинг 
табиатга таъсирининг кучайиши натижасида биосфера экотизимларининг 
бузилиши, чўлланиш ва сайёрамизда ҳароратнинг ошиб бориши 
кузатилмоқда. 
Экологик муаммоларнинг кескинлашуви ердаги ҳаётга хавф 
туғдирмоқда. Ана шундай муаммолардан бири атроф-муҳитни кўплаб 
чиқиндилар билан ифлосланиш хисобланади. 
Тадқиқотчиларнинг ҳисоб-китобига ҳозирги кунда инсонинг хўжалик 
фаолияти натижасида дунё бўйича йилига 105-110 млярд т. га яқин чиқинди 
юзага келмоқда. Чиқиндилар қаттиқ газсимон, суюқ ҳолатда бўлиб, уларнинг 
бир қисми ҳавога, бошқаси сувга, тупроққа, ўсимлик ва ҳайвонот дунёсига 

---

ўтиб, тўпланиб боради. Чиқиндиларнинг йиллар давомида тўпланиб бориши 
ҳозирги кунда инсон ҳаёти учун ўта хавфли қуйидаги муаммоларни келтириб 
ч
и
қ
а
р
м
о
қ
д
а
.
Экологик муаммоларнинг келиб чиқишида қуйидаги омиллар сабаб бўлиши 
мумкин.
1) 
Саноатнинг таъсири;
2) 
Қишлоқ хўжалигининг;
3) 
Автотранспорт;
4) 
Демографик омилларнинг таъсири.
5) 
Турли антропоген омилларнинг табиатга таъсири ва бошқалар. 
Инсониятнинг келгуси ривожланиш тақдири, кўп жиҳатдан, табиат 
билан жамиат ўртасидаги қарама-қаршиликларни оптимал ҳал қилиш йўллари 
ва воситаларнинг топилишига боғлиқ. Шулардан келиб чиққан ҳолда, табиат 
билан жамият ўртасидаги алоқадорликнинг 6 та асосий тамойилига қатъий 
риоя қилиш зарур бўлади 
1. Табиат ва жамиятнинг қулай мувофиқлиги бўлиши лозим. Бунда, 
инсон томонидан энергия ва модданинг ўзлаштирилиши табиий жараёнларга 
ўхшаш ва мос бўлиши керак. Биринчи навбатда жамият биосфера мувозанатни 
таъминлай олиши лозим. 
-Табиий мувозанатни сақлаб туриш. 
-Табиий ресурслардан фойдаланиш жараёнида, уларнинг ўрнини имкон 
қадар тўлдириб бориш. 
-Чиқиндисиз ишлаб-чиқариш жараёнини ташкил этиш. Қабул 
қилинаётган қарорларнинг комплекслилиги ва экологик асосланганлиги. 
Бунда узоқ муддатли қарорларнинг қисқа муддатли қарорлардан устун 
туриши лозимлигини таъкидлаш жоиздир. 
-Ижтимоий эҳтиёжнинг хусусий эҳтиёждан устиворлигини таъминлаш.