O‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‘rtа mахsus tа’lim vаzirligi farg’ona davlat univеrsitеti

Retsedivistlar (takroriy jinoyat sodir etish) sabablari orasida «jabrlanuvchilar qarshilik ko’rsatmadilar», «o’ziga ishonish xissi paydo bo’ldi», «o’g’rilangan narsani sotish osonligi», «tajribali yo’lboshchining rahbarligi» kabi sabablar uchraydi.165 Asossiz beshavqatlik xususiyatiga ega og‘ir jinoyatlar, odam o‘ldirish, bezorilik, og‘ir tan jarohati etkazishning ko‘pchilik qismi o‘smirlar tomonidan mast holatda yoki narkotik iste’mol qilgan holatda sodir etiladi. Bunday holatlarda jinoyat sodir etish aybni og‘irlashtiruvchi hisoblanadi. Hukm etilganlarning ko‘pchiliklari erta chekishni boshlaganliklari, spirtli ichimlik ichganlari aniqlandi, bunga kattalar, shu jumladan otaonalari ibrat bo‘lganlar, yana o‘rtoqlaridan toksik moddalarni xidlashga, narkotiklar iste’mol qilishga o‘rganish sabab bo‘lgan. Jinoyatlarning bir qismi o‘smirlar tomonidan kattalar bilan birgasodir etiladi. Bunday jinoyatlar odatda oldindan tayyorlanadi. Katta yoshli jinoyatchilar, jinoyat fosh etilgan taqdirda o‘smir «o‘rtoqlik xissi» va qasam ichganligi sababli aybni o‘z bo‘yniga oladideb o‘ylaydilar, agarda sud bo‘ladigan bo‘lsa unga katta muddat bermaydilar, shartli yoki ijro etishni orqaga surish beriladi deb ishontiradilar.
Balog’atga yetmagan hukm etilganlarning shaxsi va guruhlari belgilari quyidagi xususiyatlar bilan belgilanadi:
1.Yoshi xususiyatlari – organizmining tez jismoniy rivojlanishi Ma’naviy beqarorligi. Mos bo‘lmagan ravishda o‘ziga baho berish (yuqori baholash, past baholash) Irodasi jadal shakllanishi jarayoni. Dunyo qarashning qarama-qarshiligi.
2.Pedagogik va ma’naviy tarbiyasizligi. Bo‘sh vaqtining tashkil etilmaganligi. Bilim, ma’naviy va professional darajasi pastligi.
3.Oiladagi muammolar. Ota-onalarining yo‘qligi, yoki oilasi to‘liq emasligi. Ota-onalarining yoki qarindoshlarining jamoat tartib-qoidalarini buzishlari. Qarindoshlik aloqalari uzilishi.
4. Jinoyat sodir etish motivlari. Sotib olishga qurbi yetmagan narsaga ega bo‘lish istagi. O’g‘il bolaligini ko‘rsatib qo‘yish, guruxda obro‘ga ega bo‘lish. Jinoyat sodir etayotganligini yaxshi tushunib etmaslik.