O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

barcha aralashma qotishining bosqichida ortiqcha kalsiy sulfatni
246

---

biriktirish ham da aralashm aning barqarorligini ta’m inlashdan
iborat. Shuningdek, portlandsem ent, giltuproqli sem ent va sulfat
tosh q o l/S em en tla rin i aralashtirib yo k i portland sem entga turli
kengaytiruvchi m oddalar q o ‘shib kengayuvchi sem ent tayyorlash
usuli ham O .P. M chedlov-Petrosyan, A .Y e. Sheykin va boshqalar
tom onidan tavsiya etilgan.
Portlandsem ent va giltuproqli sem entdan V.V. M ixaylov va
uning shogirdlari taranglanuvchi sem ent deb ataladigan sem ent
yaratdilar. Bu sem ent faqat kengayish hajmi bilan em as, balki
kengayish energiyasining kattaligi bilan ham xarakterlanadi.
Taranglanuvchi sem ent 14:16:70 dan 16:20:64 gacha m assa
nisbatlarida olingan ikki suvli gips, giltuprog'i yuqori darajada
b o T g a n k lin k e r y o k i t o s h q o l va p o r tla n d s e m e n t k lin k e r i
aralashmasining sohshtirma sirti 45 m 2/k g qadar tuyib tayyorlanadi.
O g'irlik nisbati 1:1 b o ‘lgan qorishm a nam unalari norm al
sharoitda qotirilganda, oradan 28 kun o ‘tgach pishiqligi 80—90
MPagayetadi.
T aranglanuvchi se m e n t tish la sh ish in in g b o sh la n ish i 2 —5
daqiqada tugaydi, oxiri esa 20 daqiqagacha davom etadi. 20 m m
qalinlikda qotgan sem ent namunalarida 2 M P a gacha gidrostatik
bosim ta’sirida ham filtratsiya sodir bo'lgan. Bu bog£lovchi material
uchun kengayish energiyasining katta b o ‘lishi xarakterlidir; 1:1
nisbatdagi bog 'lo vch i m odda nam unalari qotganida kengayish
energiyasi 3—4 M Pa ni tashkil etadi. Bu sem entning xususiyatlari
undan taranglanuvchi energiyaga ega b o ‘lgan armaturali tem ir-