O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

17. Soíndirilgan ohak
Ohakni s o ‘ndirish jarayonlari. Ohakni s o ‘ndirishdan m aqsad
— tuyilgan ohak olishdir. M ayda ohakning, ya’ni yarim tayyor
mahsulot hisoblanadigan kesakning qaynam a-ohakdan farqi shuki,
u bog‘lovchi sifatida ishlatilishi m umkin. Q aynam a-ohak suv ta’sir
qilganda o ‘z - o ‘zidan parchalanib, kukunga aylanadi.
N ihoyatda m ayda m ahsulot olish uchun juda o z energiya sarf
q ilin ish i va so'ndirish qurilm asi o d d iy b o ‘lgani u ch u n ohak
m aydalashning bir necha rning yillardan beri m a’lum b o ‘lgan bu
usuli keng q o ‘llanib kelinm oqda. Q ancha suv quyilganiga qarab
ohakni juda mayda quruq kukun va ohak-xam ir holatida so'ndirish
usullari bor. Ohakni so'ndirish jarayoni quyidagi reaksiya natijasida
sodir b o ‘ladi:
C a 0 + H 20 - > C a ( 0 H ) 2+ 1 5 ,5 kkal.
0 ‘ngdan chapga yo'nalgan chiziq reaksiya qaytar reaksiya
ekanligini k o ‘rsatadi, y a ’ni tegishli sharoitlarda a w a lig a hosil
b o ‘lgan kalsiy oksidi gidrati C a (O H )2 ning kalsiy oksidi (C aO ) va
suv (H 20 ) ga parchalanishi m um kin. Ohakni so'ndirayotganda
juda k o ‘p, ya ’ni 1 gram m -m olekula ohakka 15,5 kkal yoki 1 kg
dan 277 kkal issiq ajraladi. So'ndirilayotgan m ahsulot harorati
ko‘tarilib ketishi natijasida C a (O H )2 parchalanishi m um kin. Lekin
547°C haroratda, ya ’ni suv bugMarining C a (O H )2 ustidagi parsial
bosimi atmosfera bosim bilan tenglashganidagina batam om parcha-
lanadi. Parchalanish ancha past, qariyb 300°C haroratda ham se-
zilarli b o ‘lishi m um kin.
M uhit yetarli darajada ancha nam b o ‘lsa va harorat ko‘tarilishiga
y o ‘l q o ‘yilm asa, jarayon talab qilingan y o ‘nalishda o ‘tadi va qaytar
reaksiya bo'lmaydi. Ohakni so ‘ndirayotganda ana shu narsa hisobga