O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

olinadi.
K esak-ohak so ‘ndirish vaqtida hosil bo'ladigan suv bug‘larining
dispergirlash, ya ’ni parchalab b o iib yuborish ta’siri natijasida
zarrachalarining o ‘rtacha o ‘lcham i 0,01 m m dan oshm aydigan
nihoyatda mayda kukunga aylanadi. Ohak zarrachalarining ich-ichiga
kirib ketgan nam CaO bilan o'zaro kim yoviy ta’sir etishuvida
ajralib chiqqan issiqlik suvni bug‘ga aylantiradi. Bug1 hajm i suyuq
faza hajm iga qaraganda k esk in k en g a yish i n atijasid a o h ak
zarrachalarida ichki ch o'zu vch i zo'riqishlar paydo bo'ladi va ohak
83

---

m aydalanadi. Natijada so'ndirish m ahsuloti (kukun ohak) yanada
g ‘ovaklashadi va uning tashqi hajmi so ‘ndirilm agan ohak hajmiga
nisbatan kengayadi. Hajm ining taxminan 2—3,5 baravar kengayishi
ohak sifatiga b o g ‘liq b o ‘ladi (1-nav oz m agnezialli ohak hajmi
ham m adan k o ‘p kengayadi).
Ohakni kukun ohak, ya ’ni p o ‘k mayda zarrachali quruq kukun
h o lig a c h a s o ‘n d ira y o tg a n d a , nazariy jih a td a n h isob lagan d a
s o ‘ndirilm agan ohak oghrligining 32,1% gacha suv talab qiladi.
Biroq suv juda k o‘p bug'lanishini hisobga olib, uning miqdori
ohak tarkibidagi kalsiy oksid m iqdoriga qarab 2—2,5 baravar
k o ‘paytiriladi, ya’ni o ‘rtacha hisobda qaynam a-ohak o g ‘irligining
60—75% gacha suv qo'shiladi. Tarkibida kalsiy oksidi ko‘p b o ig a n
ohaklarga m agnezial, yo d olom it ohaklarga nisbatan k o ‘p suv
talab qilinadi.
O rtiqcha suv ohakni s o ‘ndirayotganda ajralib chiqqan issiq
ta ’siridan bug‘lanib ketadi. Natijada s o ‘ndirilgan m ahsulot quruq
kukundan iborat b o iib qoladi.
O hakni ohak xam iri holatiga qadar s o ‘ndirish uchun kukun