O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

materialga aylanadi.
Erish bosqichi. 
Sem ent klinkeri minerallari m a’lum darajada
suvda eriydi. Sem ent donalari suvga tushganda minerallam ing yuza
qatlamlari eritmaga o ‘tadi, natijada sem ent donalarining chuqurroq
qatlam lari och ilib qoladi. Eritma dastlabki m odda — klinker
minerallari bilan to'yinm aguncha erish jarayoni davom etaveradi.
Eritmada klinker minerallari suv bilan kimyoviy birika boshlaydi.
Odatdagi sharoitlarda klinker minerallarining suv bilan o ‘zaro ta’sir
etishish reaksiyalari ba’zi minerallar (C2S va C3A) uchun gidratatsiya
reaksiyalari, boshqalari (C 3S va C4AF) uchun esa gidroliz reaksiyalari
b o ‘ladi. Bu reaksiyalarning ketishi haqida yuqorida batafsil gapirib
o ‘tildi.
Kolloidlanish bosqichi. 
Klinker minerallari va ulaming hosilalari
suvda turlicha tezlikda eriydi. Kalsiy gidroksid suvda ayniqsa yaxshi
eriydi. U uch kalsiy silikat gidrolizlangani zahoti ohakka t o ‘yingan
eritma hosil qiladi. Kalsiy gidrosilikatlar, gidroalyuminatlar, gidro-
ferritlar distillangan suvda bir oz eriydi, ohakka to ‘yingan eritmada
esa butunlay erimaydi. Shu tufayli klinker minerallarining suv
bilan o ‘zaro ta’sir etishish m ahsulotlari — kalsiy gidrosilikatlar,
gidroalyum inatlar va gidroferritlar C a (O H )2 singari eritm aga
o ‘tm aydi, balki shu zahoti kolloid eritmalar hosil qilib, m ayda-
m ayda qattiq zarrachalar holida ajralib chiqa boshlaydi.
187

---

C 3S yana gidrolizlanishi tufayli hosil b o ‘ladigan kalsiy gidrat
oksidining yangi ulushlari ohakka t o ‘yingan eritmada endi eriy
olm aydi va C a (O H )2 ham juda mayda kolloid zarrachalar k o ‘ri-