O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

tatsiyasining asosiy m ahsuloti deb hisoblanar edi. Endilikda esa
bunday sharoitlarda C 3S2H 3 hosil b o ‘lishi isbotlandi.
Tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, C aO — S i 0 2— H 20 tizim ida
avtoklav m ahsulotlari ishlab chiqarishning real sharoitlarida
m uvozanat holatga am aliy jihatdan erishib b o ‘lmaydi. Avtoklav
materiallaming sem entlovchi moddasi stabil va metastabil kalsiy
gidrosilikatlar tarzida b o ‘ladi.
Turli asoslardagi ohak-qum tuproq aralashmalari ustidan keng
haroratlararo o'tkaziigan tajribalar shuni k o ‘rsatadiki, gidrotermal
ishlov jarayonidagi faza o ‘zgarishlari tosh m ustahkam ligining
vaqti-vaqti bilan keskin o ‘zgarishiga olib keladi.
Kalsiy gidrosilikatlar sintezi ohakning to'liq b o g ‘lanishi bilan,
shuningdek, keyinchalik uning ilgari h osil bo'lgan m etastabil
fazalar kristall turlarining qayta tuzilishi sababli qisman ajralishi
bilan birga kechadi. Biroq erkin ohak bilan mahsulot mustahkamligi
o ‘rtasida hech qanday b o g ‘liqlik kuzatilmagan.
Harorat ko'tarilgan sari m ustahkamlik holati yana ham asosli
gidrosilikatlarga o ‘taveradi, ayni vaqtda gidrosilikatlarning asosliligi
boshlang‘ich m ahsulotlarning tarkibiga b o g iiq b o ‘ladi: ularning
asosliligi qanchalik yuqori b o lsa , avtoklavda yana ham yuqori asosli
gidrosilikatlar hosil b o ‘ladi.
P.I.B ojenov bir qancha ishlarni tahlil qilib, avtoklav material-
lar texnologiyasi uchun am aliy aham iyatga ega b o ig a n ayrim
xulosalar chiqardi:
185

---

1. Ohak va kvarsning C /S
—2
va undan yuqori aralashmalari
uchun 175—200°C haroratda, albatta aralashma tarkibida C 2SH (B )