O`zbekiston respublikasi oliy ta`lim vazirligi mirzo ulug`bek nomidagi

Tushunchaning belgilari: Predmet belgilari deb, predmetlarni bir-biridan farq qiluvchi hamda ularning bir-biriga o’xshashligini ifoda qiluvchi tomonlar, munosabatlar va xususiyatlarga aytiladi. Har bir predmet olamdagi boshqa predmetlar bilan aloqada bo’lganligi uchun o’zining ko’pgina belgilariga ega bo’ladi.

Bu belgilar:

1. 
   Yakka va umumiy;
   
2. 
   Muhim va nomhim;
   
3. 
   Zaruriy va tasodifiy;
   
4. 
   Ijobiy va salbiy;
   

Tushunchaning shakllanish usullari:

1. 
   Taqqoslash yordamida predmet boshqalari bilan o’zaro solishtirilib, uning o’xshash va umumiy belgilari hamda boshqalaridan ajratuvchi yakka belgilari aniqlanadi;
   
2. 
   Analiz yordamida predmetni fikran tashkil qiluvchi muhim belgilar alohida ajratilib, har qaysisi o’rganiladi. Sintez analizga teskari jarayon bo’lib unda fikran ajratiladigan predmetning belgilari birlashtirilib, bir butun holga keltiriladi. Sintez yordamida predmet haqida yaxlit fikr hosil qilinadi.
   
3. 
   Abstraktsiyalash yordamida predmetning umumiy va yakka belgilaridan uning mohiyatini tashkil etuvchi muhim tomonlariga o’tiladi, hamda nomuhimlaridan chetlashiladi;
   
4. 
   Umumlashtirishda predmetlarning ayrim umumiy o’xshash, muhim xususiyatlariga ko’ra bitta umumiy tushunchaga birlashtiriladi va shu yordamida umumiy belgiga ega predmetlarning sinfi haqida fikr yuritiladi.
   

Tushunchaning mazmuni unda fikr qilinayotgan predmet va hodisalarning muhim belgilari yig’indisini tashkil etadi. Tushunchaning hajmini unda fikr qilinayotgan predmet va hodisalarning yig’indisini tashkil etadi. Masaln: “jinoyat” tushunchasining mazmunini ijtimoiy xavfli, qonunga zid bo’lgan hatti-harakatlar tashkil etsa, hajmini esa o’g’irlik jonga qasd qilish qilish, ta’magirlik va hakozalar tashkil etadi.

Mantiqiy sinf:

O’z hajmiga ko’ra ikki yoki undan ortiq predmetlardan tashkil togan tushunchalar mantiqiy sinf deyiladi. Sinflar uni hajmini etgan kichik sinflardan va yakka predmetlani ifodalovchi sinf elementlaridan tshkil topadi. Maslan: o’simlik-sinf, darxt- kichik sinf, archa darxti- sinf elementi hisoblanadi. Mantiqda tushunchalar hajmiga ko’ra universal sinf (Osiyo mamlakatlari), yakka sinf (O’zbekiston Respublikai) va bo’sh sinflar (aylana kvadrat)ga ajratiladi.